Is Tiger King echt goed of was het een corona-roes?

Aan het begin van de pandemie hield één Netflix-serie de gemoederen bezig: Tiger King. Deze bizarre documentaireserie over het leven van dierentuineigenaar Joe Exotic was een wereldwijde hit rondom 20 maart 2020. Juist, aan het begin van de eerste lockdown. Het tweede seizoen verschijnt op 17 november en dat roept bij mij de vraag op: was Tiger King nou echt goed of verveelden we ons gewoon?

Tiger King kwam letterlijk dagen na de eerste Nederlandse lockdown op Netflix, en dat gold ook voor veel andere landen. Het duurde niet lang voor de hele wereld het had over deze nummer één meest bekeken serie van het moment. Was het een corona-roes of zit er meer achter het succes van Tiger King? Ik analyseer de verschillende elementen van deze opvallende docuserie om het antwoord te vinden.

Die eerste lockdown voelt als een eeuwigheid geleden. Daarom dus even een terugblik op het eerste seizoen: Tiger King is een true crime-docuserie over het leven van Joe Exotic, een mafkees die in de Verenigde Staten een dierentuin vol tijgers runt. De docu gaat over de kleine maar zeer verweven wereld van fokkers en beschermers van wilde katten. Een van die beschermers is Carole Baskin, de eigenaar van Big Cat Rescue. Baskin beschuldigt Joe Exotic van uitbuiting van wilde dieren.

De documentaireserie volgt niet alleen de strijd tussen Baskin en Exotic, maar geeft ook een inkijk in de zeer hechte en wrede wereld van fokkerijen voor wilde katten. We zien onder andere hoe het eraan toegaat op andere grote fokkerijen – en zogenaamde dierentuinen – en volgen Exotic terwijl hij probeert senator te worden in zijn staat Florida. De klap op de vuurpijl is echter de vermeende poging van Exotic om Baskin te laten vermoorden.

De serie kreeg veelal positieve reacties in het begin van 2020. Hij werd door maar liefst 34,3 miljoen mensen gekeken in de eerste tien dagen na de release; een aantal dat in de weken erna alleen maar hoger werd. Maar goed, we zaten dan ook allemaal opgesloten in ons huis.

Een goede true crime-documentaire heeft tenminste één gigantische mafklapper, een misdaad, een aantal intrigerende andere personages en een mysterie. Check, check, check en check wat Tiger King betreft. Geen wonder dus, dat de serie zo populair is. Dit geldt echter voor wel meer true crime-documentaires, die bovendien vaak over bekendere personen gaan. Joe Exotic was voor zijn docu nagenoeg onbekend.

Waarom zijn dan toch juist Joe en zijn rare fratsen zo aangeslagen bij het grote publiek? Allereerst omdat er totaal geen voorspelbaarheid in Tiger King te vinden is. Het gaat zo veel van de hak op de tak dat je het nauwelijks kunt bijhouden.

Het lijkt een documentaire over het fokken van tijgers. Of gaat het toch over deze homoseksuele redneck en zijn twee vriendjes? Of nee, toch over zijn rivaliteit met andere fokkers en activisten. En dan maken we ineens een sprongetje naar concurrent Doc Antle en zijn harem van geïndoctrineerde tienermeisjes. Oh en nu wordt iemands arm afgebeten door een tijger. En Exotic probeert politicus te worden, of nee toch countryzanger. En dan is er plotseling die moordaanslag op Carole Baskin. WTF is happening?

Die onvoorspelbaarheid is misschien wel de grootste succesfactor van Tiger King. En het is waar: ik kan maar weinig documentaires bedenken die hierop lijken. Ik kan überhaupt maar weinig mensen bedenken, echt of fictief, die lijken op Joe Exotic. Hij noemt zichzelf niet voor niks een “gay, gun-carrying redneck with a mullet”. Best een gekke combinatie.

Het is niet alleen die voorspelbaarheid die verklaart waarom Tiger King zo populair is. De kijker krijgt een glimpje van een compleet onbekende wereld en dat slaat meestal goed aan bij het publiek. Kijk maar naar de documentaire Wild, Wild Country. Of Squid Game.

Overigens zijn daarom de meningen verdeeld over hoe uniek dit ‘unieke’ succes van Tiger King echt is. De combinatie van onvoorspelbaarheid, misdaad en een onbekende wereld doet het eigenlijk wel vaker goed in film en televisie.

Dat geldt ook voor de unieke personen die afgebeeld worden in de serie. Ze zijn ontzettend opvallend en daardoor meme-waardig. Dat wil zeggen dat de hele serie zich ontzettend goed leent voor een enorme online fanbase die constant content uitpoept gerelateerd aan Tiger King. Precies wat we nu wederom zien bij Squid Game.

Die online fanbase en meme-waardigheid moet je trouwens niet onderschatten. Als zo’n vuurtje eenmaal loopt, kan het hard gaan. Veel mensen zijn gevoelig voor het gesprek van de dag, en het gesprek van de dag vond tijdens de lockdown vrijwel uitsluitend online plaats – een plek waar de Tiger King-content je destijds om de oren vloog.

We moeten ook niet vergeten dat Netflix gewoon een algoritme heeft waarmee ze de populariteit van een serie tenminste enigszins kunnen beïnvloeden. Dat is precies wat er gebeurde bij Squid Game: de serie sloeg aan buiten Zuid-Korea. Dat was een opvallende trend. Ook in de Verenigde Staten, zo bleek. Vervolgens werd de serie in elk land in de top 10 van meest bekeken series op nummer 1 uitgelicht, en komt het dus bij een gigantisch publiek onder de aandacht. Geen wonder dat er dan meer wordt gekeken.

Tiger King heeft dus genoeg elementen die het een succes maken. Maar verklaart dat het fenomenale succes dat we in 2020 zagen? De serie begon langzaam, wat kijkers betreft: de eerste dag had Tiger King slechts 280.000 kijkers. Pas in de dagen erna – toen steeds meer landen op slot gingen – knalden de cijfers omhoog.

Is Tiger King een succes dankzij de lockdown? Nee. De docuserie bevat zoveel meer elementen dan dat die het op z’n minst zeer intrigerend maken. Was het succes zó groot geweest als we niet allemaal net waren opgesloten in onze huizen en ons zorgen maakten over de wereld? Dat zullen we nooit weten. Een ding is zeker: het gaf veel kijkers de kans te ontsnappen aan een nóg raardere echte wereld.

Tiger King seizoen 2 is vanaf 17 november te zien op Netflix. Joe Exotic – zijn echte naam is trouwens Joseph Allen Maldonado-Passage – zit een gevangenisstraf van 22 jaar uit voor een poging tot moord. Naar verwachting volgen we zijn verhaal verder in dit tweede seizoen, maar bij de Tiger King weet je het nooit zeker.