Waarom zijn documentaires als Tiger King zo populair?

Making a murderer, Evil Genius, Killer inside: the mind of Aaron Hernandez en nu ook Tiger King. Sinds het succes van Making a Murderer leven de docuseries enorm op. In korte tijd worden er een hoop nieuwe series gemaakt voor op Netflix, maar wat doet dit met de kwaliteit van de documentaires?

De echte hype rondom docuseries begon in 2015 met de hitserie Making a Murderer. Deze documentairereeks ging over Steven Avery, een typisch laagopgeleide ‘white trash’-achtige Amerikaan. Hij zou onterecht vast hebben gezeten voor ontucht. Toen hij in 2003 uit de gevangenis kwam, besloot hij om de gemeente aansprakelijk te stellen voor zijn gemiste levensjaren. Hij eiste een schadevergoeding met een maximale hoogte van 36 miljoen dollar. Vlak hierna werd hij gearresteerd voor een moord die hij gepleegd zou hebben. Gaandeweg de documentaire leren we dat dit wel eens een vooropgezet plan kon zijn van de politie om Steven Avery opnieuw vast te krijgen om onder de schadevergoeding uit te komen.

Met dit gegeven volgt er een waanzinnige documentaire. Waarom de documentaire zo goed is, komt onder andere doordat je een gek gevoel van empathie voor Steven Avery ontwikkelt. Vanaf het moment dat je hem ziet, denk je meteen “oh, hij zal het wel hebben gedaan, kijk hoe hij eruit ziet”. Deze vooringenomen gedachte wordt gaandeweg de documentaire weggeslagen door de feiten waar de documentairemakers mee op de proppen komen. 

Verder is de documentaire ook sterk doordat je een heel mooi inzicht krijgt in het (bizarre) Amerikaanse rechtssysteem. Het is geen onderwerp waar je heel snel uit jezelf in zal duiken, maar de documentaire geeft een hele mooie inkijk. Daarnaast geeft het ook wel een mooi stukje reflectie dat wij het hier zo slecht allemaal nog niet hebben. 

Het grote succes van de serie smaakt bij Netflix naar meer. Al gauw worden er meer series ontwikkeld en krijgen documentairemakers ruimte om dingen uit te zoeken. Dit is dan ook een groot pluspunt aan het succes van Making a Murderer. Interessante zaken uit het verleden, die normaal misschien niet meer onder de aandacht waren gekomen, komen op Netflix. Een voorbeeld hiervan is Evil Genius, die over een bizarre bankoverval gaat.

Toch heeft dit succes ook een keerzijde. Om te beginnen met het kwalitatieve niveau van de documentaires. Ergens bekruipt het gevoel dat Netflix nu te veel in te korte tijd wil. Dat begon eigenlijk al met een tweede seizoen van Making a Murderer. Het verhaal was rond in seizoen één, maar met seizoen twee probeerde men het te verlengen. Het tweede seizoen voelde hierdoor een beetje als uitmelken en wist de aandacht hierdoor niet meer goed vast te houden.

Om de kijker te blijven boeien, lijkt het er ook op dat Netflix op zoek is naar sensatie. Dit is duidelijk te merken in de docusensatie Don’t F*ck With Cats. In deze documentaire volgen we een aantal mensen die zich op internet hebben gegroepeerd. Zij zijn op zoek naar de maker van filmpjes waarin hij katten mishandelt. In de heksenjacht naar deze dader komen ze erachter dat hij ook een moordenaar is. De serie neemt hierdoor een interessante en bizarre wending, maar tegen welke prijs?

Het sensatiegehalte is hoog. Dat de moordenaar opgepakt moet worden, staat buiten kijf. Alleen de manier waarop hij geframed wordt in deze reeks is bijzonder te noemen. De serie schreeuwt dat hij de dader is en dat hij opgepakt moet worden. Daarbij worden belangrijke aanwijzingen die enigszins in het voordeel van de moordenaar spreken slechts in de kantlijn genoemd. Of erger nog, buiten beschouwing gelaten. Hierdoor krijg je een beeld van de zaak die keurig en op sensationele manier door Netflix is vormgegeven.

De vraag die hierbij direct opspeelt, is of de moordenaar straks wel een eerlijk proces krijgt. In Making a Murderer hebben we al kennis gemaakt met het Amerikaanse rechtssysteem en zo’n documentaire als Don’t F*ck With Cats is dan niet gunstig voor de verdachte. Dat komt omdat Amerika werkt met een jurysysteem. Willekeurige mensen uit de samenleving worden opgeroepen middels hun juryplicht. Zij moeten met zijn twaalven beslissen of de verdachte schuldig is of niet. Een documentairereeks die zo’n eenzijdig beeld van iemand geeft, lijkt daarmee de verdachte al met zijn hoofd op het hakblok te hebben gezet.

Ook de nieuwste sensatie Tiger King moet aan deze sensatiedrang geloven. Toegegeven, ik denk dat we allemaal met de mond open hebben zitten kijken naar Joe Exotic, Carole Baskin en het hele palet aan andere excentrieke figuren uit de documentaire. Alleen is dat niet genoeg voor een goede documentaire. Tiger King biedt namelijk genoeg ruimte om dieper te duiken in een gekke wereld over illegale dierenhandel, maar blijft hangen op de oppervlakte.

Het is namelijk leuker om te kijken naar rednecks die zichzelf voor de camera voor gek zetten. De regie doet er dan ook weinig aan om dit een halt toe te roepen en laat de personen lekker hun gang gaan. Joe Exotic, Carole Baskin en Doc Antle lijken hierdoor personages die zo uit een comedyshow zijn weggelopen en die je als kijker moeilijk serieus neemt. Het vervelende hierbij is dat de hoofdpersonen uit deze documentaire zelf wel het gevoel krijgen dat er wat voor ze te winnen valt.

Zij zien de documentaire als een kans om populariteit te winnen, reclame te maken voor hun dierentuin of zien eindelijk de kans om beroemd te worden. Dat dit toch anders heeft uitgepakt, blijkt wel uit de bizarre hoeveelheid memes die na de documentaire online kwamen. Bij vrijwel al deze memes werden de personen uit de documentaire op een of andere manier wel in de zeik genomen.

Het is zonde dat Netflix met Tiger King slechts aan de oppervlakte blijft. Hierdoor lijkt het een soort moordzaak in een Temptation Island jasje. Zolang er maar sensatie is en blijft, slikken de kijkers het wel. De vraag is echter hoe lang deze formule houdbaar is. Tiger King was namelijk bizar genoeg om leuk te blijven, maar de grote vraag rijst of deze docuseries overeind blijven als het plot iets minder bizar is.

De tijd moet dit uitwijzen en zal dat wellicht ook gaan doen met een documentaire over Carole Baskin die onlangs is aangekondigd. Carole Baskin wordt er in Tiger King namelijk van beschuldigd dat ze haar man heeft vermoord en aan de tijgers heeft gevoerd. 

Natuurlijk, het is goed dat deze zaak rondom de moord op heropend wordt. Toch moeten we uitkijken dat we hier niet tegen hetzelfde probleem aanlopen als bij Don’t F*ck With Cats. Niemand gelooft namelijk meer in de onschuld van Carole Baskin en zij lijkt momenteel schuldig tot het tegendeel is bewezen. Zowel de documentairemakers als wij als kijkers drukken hiermee al een grote stempel op de zaak en hebben hiermee het lot van Carole Baskin wellicht al bezegeld. Het zorgt na het kijken van Tiger King dan toch voor een wrange nasmaak en we moeten ons goed afvragen of dit het eindresultaat van entertainment mag zijn.

[wpv-noautop]
{!{wpv-view name=’auteurs-onderaan-post’}!}
[/wpv-noautop]