Wat maakt horror?

Waar de ene horrorliefhebber pas echt tevreden is met veel bloed en moord, valt de ander helemaal voor het paranormale. Een ding is zeker: wat horror precies is, daar zijn de meningen over verdeeld. Daarom ga ik op zoek naar de definitie van dit unieke genre.

Ook op de redactie van Pixel Vault is er nog onduidelijkheid over wat horror nu precies horror maakt. Zo bleek wel na mijn artikel over de meest bizarre horrorfilms op Netflix, waarover onze eindredacteur vroeg of deze films wel allemaal geclassificeerd zijn als horror. Wat mij betreft wel, maar waarom precies weet ik niet. Gelukkig blijk ik niet de enige met deze vraag want in de wereld van storytelling is er al een antwoord op geformuleerd.

Wanneer ik een horrorfilm kijk, hoop ik telkens weer die angst te voelen zoals tijdens de eerste écht enge film die ik keek. Dat is voor mij onlosmakelijk verbonden met het genre: het gevoel van angst. Veel andere liefhebbers geven dezelfde definitie aan de term horror.

Dat blijkt uit een theorie die circuleert onder schrijvers gebaseerd op de elementen van horror. Deze theorie gaat uit van een aantal ingrediënten die nodig zijn voor een sterk horrorverhaal, waarin angst het hoofdingrediënt vormt. Met name angst voor het onbekende schijnt een uitermate succesvol effect op een kijker of lezer te hebben. Kijk maar naar films als Bird Box en Paranormal Activity.

Met angst wordt overigens niet schrik bedoeld; hoewel met name horrorfilms uit Hollywood je hiermee doodgooien, is het niet een vereiste voor het genre.

Naast dat angstige gevoel, zijn er nog meer elementen die van een film of boek een horrorverhaal maken. De personages zijn daarin essentieel. Ze moeten geloofwaardig zijn in hun emoties, een beetje achtergrondverhaal hebben en het liefst empathie opwekken. Een personage waar niemand empathie voor heeft iets ergs laten overkomen, is het verschil tussen een steengoede horrorfilm en Scary Movie.

Er wordt bovendien gezegd dat een zeer sterke afwisseling van emoties bij je publiek noodzakelijk is voor goede horror. Waar de kijker angst of complete walging voelt, moeten ze ook blijdschap voelen. Om de interesse van het publiek te houden, worden extremen opgezocht in die emoties. Bedenk je bijvoorbeeld maar eens hoeveel schrik- en angstmomenten in horrorfilms vlak na een zeer gelukkig moment voorkomen.

Een horrorverhaal bevat bovendien een zwaar onderliggend thema. Dood, schuldgevoelens, (seksueel) geweld, afzondering: het zijn allemaal veel voorkomende onderwerpen binnen het genre.

Tot slot mag een zogenaamde ‘killer ending’ niet ontbreken. Dit kun je vrij letterlijk opvatten (er gaat meestal iemand dood aan het einde van een horrorfilm) maar dat hoeft niet. Als het einde maar shockerend is of een andere negatieve emotie oproept.

Oké, leuk al die elementen van een goed horrorverhaal, maar de gemiddelde Scream-film voldoet er al niet aan en die films beschouwen we toch als horror. Het is dus niet zo dat een film of verhaal de bovenstaande elementen moet bevatten om horror te zijn. Binnen het genre zijn er namelijk nog een hoop subgenres welke afwijken van de norm.

Een slasher draait vrijwel altijd om een seriemoordenaar of een ander angstaanjagend figuur die als het ware jaagt op zijn slachtoffers door ze te stalken en uiteindelijk op gruwelijke wijze te vermoorden. Niet heel origineel meer, maar wel klassiek. I Know What You Did Last Summer, Scream en Texas Chain Saw Massacre zijn hier goede voorbeelden van. Niet mijn favoriet, maar deze films zijn wel waar menig obsessie met horror begint.

Slashers voldoen meestal niet aan het criterium van originaliteit in de verhaallijn en personages. De gemiddelde slasher bevat bijna alsof het verplicht is een cheerleader, een simpel en atletisch type en een prachtig meisje dat wordt behandeld als lelijk eendje omdat ze toevallig een bril draagt. Toch is het wel degelijk horror. Sterker nog: ooit was dit subgenre natuurlijk wél heel origineel. Psycho van Alfred Hitchcock – de moeder van alle slashers – kun je bijvoorbeeld niet een flop noemen.

Een genre dat lijkt op de slasher, maar niet helemaal overeenkomt, is de splatter of gorefilms. De focus ligt op grafisch geweld en bloedvergieten. Een mooi voorbeeld hiervan is Saw. Zijn ze echt eng, of zijn ze vooral heel smerig en huiveringwekkend? Ik denk vooral dat laatste. En toch is het horror.

Er zijn al heel wat horrorfilms gemaakt waar naar wordt gerefereerd als snuff-films. Snuff is eigenlijk een term voor een film waarin de climax een echte moord, verkrachtig of ander geweldsdelict bevat. Natuurlijk zijn snuff horrorfilms die je in de bioscoop ziet niet echt, maar ze zijn wel geïnspireerd op die illegale films die zouden bestaan.

Snuff is het woord voor de ziekste film die je ooit hebt gezien. Die je maar niet uit je hoofd krijgt. Waarvan je oprecht niet snapt waarom iemand het zou maken. Ik ben er geen fan van, maar heb er wel een paar gezien. Zoals A Serbian Film of I Spit On Your Grave. Ook voor dit genre geldt: niet eng, wel horror. Sommige horrorfanaten beschouwen dit soort films als de ultieme uiting van het genre.

Er heerst een grote misvatting over het horrorgenre, namelijk dat het vrijwel uitsluitend over het paranormale zou gaan. Spoken, vampiers, weerwolven en dat soort. Dat is niet wat horror is, maar het is wel een subgenre ervan. Door de recente populariteit van paranormale verhaallijnen zijn er bovendien films en series onder de noemer horror geschaald terwijl dit niet correct is. Want hate to break it to you, Twilight is geen horror. Dat is gewoon een romcom met een heleboel bleke gezichtjes.

Ondanks dat paranormale elementen niet verplicht zijn in horror, komen ze wel voor in het genre. Sterker nog: het grootste deel van de meest bekende horrorfilms gaan over paranormale gebeurtenissen.

Het lastigste subgenre in horror is misschien wel de psychologische horror. Dit is namelijk precies waar de overlap plaatsvindt tussen horror en thriller. Want als er geen schrikmomenten of gore in een film zit, is het dan niet gewoon een psychologische thriller?

Een goed voorbeeld van psychologische horror zijn de films van Jordan Peele. Met name Get Out is een horrorfilm waarvan velen zeggen dat het eigenlijk ‘gewoon’ een thriller is. Voor de duidelijkheid: Jordan Peele noemt het zelf ook horror. Dat zit hem toch weer in die angst en dat onheilspellende gevoel. Want hoewel een psychologische horror weinig tot geen bloed of doodslag zal bevatten, bouwt het wel een zekere spanning op met vaak een gewelddadige of extreme afloop. Dat is bij Get Out ook het geval.

Wat het definiëren van het genre misschien wel het meest ingewikkeld maakt, is dat onze perceptie van angst met de tijd verschuift. Psycho wordt gezien als de moeder der slasherfilms. Als de film vandaag de dag uitkwam zou het echter meer een psychologische thriller of drama zijn. Zelfs Gremlins werd ooit een horrorfilm genoemd. Het is net als met rockmuziek: de definitie ervan verschuift zich met de tijd. Ook is er veel overlap in de subgenres.

Er zijn dus een aantal elementen die je volgens de kenners in alle horrorfilms zou moeten zien. En dan zijn er nog talloze subgenres die in meer of mindere mate daarvan afwijken. Wanneer is een film dan horror, en wanneer is het thriller?
Horror versus thriller is angst versus spanning. Een thriller is spannend: je zit op het puntje van het stoel en moet weten hoe het afloopt. Horror doet iets anders met je. Het wekt een emotie op die negatiever is dan spanning. Dat kan angst zijn maar ook schrik of simpelweg walging.

Horror wil jou shockeren, en doet dat afhankelijk van het subgenre op verschillende manieren. Door je veel bloed en geweld te laten zien zoals in gore en snuff. Door onder je huid te gaan zitten of het lelijkste van de mens te laten zien, zoals in psychologische horror. Of door ordinaire schrikmomenten zoals in slashers en paranormale horror. Wat de definitie ingewikkeld maakt, is dat het sterk afhankelijk is van de persoon waar ze angstig van worden. Als het maar je hartslag verhoogt, want daar zijn de echte fans stiekem naar op zoek.

[wpv-noautop]
{!{wpv-view name=’auteurs-onderaan-post’}!}
[/wpv-noautop]