Pentiment speelt als een middeleeuws meesterwerkje

Kalligrafische keuzestress in hoffelijke houtdrukken

Wie een beetje digitaal rollenspel waardeert, is vrijwel altijd in goede handen bij Obsidian. Na epische avonturen als ruimtepiraten en post-nucleaire huurlingen gooit Pentiment de formule over een andere boeg. Dit kleinere epos belooft moord en mysterie, maar dan in een rustieke middeleeuwse setting. Hoe dat alsnog uit weet te groeien tot een van de beste verhalen van 2022, zetten we uiteen in deze review van Pentiment.

Anders dan Andreas

In tegenstelling tot de grootse werelden van een Fallout of The Outer Worlds stelt Pentiment zich gestroomlijnder op, rustiger bovendien. Weg zijn de open zandbakken en vele gevechten; de nadruk ligt hier op een speelbare aaneenschakeling van mysterie en drama in een Duits boerendorpje. De rode draad is in grote lijnen uitgestippeld. Het is aan de speler om daar een eigen verhaal van te weven, geheel gevormd uit zestiende eeuwse prenten en drukwerk.

Daarbij hoort ook de verplichte toewijzing als Andreas Maler, die zijn middeleeuwse schoeisel deelt met de speler. Andreas is een gepassioneerd ambachtsman in lering bij een rustieke abdij. Een vaste rol dus, maar ook vanuit dat perspectief blijven er tal van interessante manieren om het rollenspel te bespelen. Welke studies heeft Andreas zoal gevolgd? Waar spendeerde de jonge meester zijn tussenjaren? Wat vinden we eigenlijk van de Lutherse kritiek op het Christendom? In die vraagstukken schuilen tal van interessante keuzes, en daarmee ook vertakkingen, in het verloop van Pentiment.

Prachtig point-and-clicken

Pentiment speelt als een traditioneel point-and-click-avontuur, met een unieke, charmante stijl. Vrijwel het complete verhaal vindt plaats in levendige houtdrukken, waarin de uiteenlopende personages ‘spreken’ met interactieve kalligrafie en drukwerk. Hoe Andreas mensen ziet, bepaalt hoe de woorden op het perkament verschijnen, soms incluis spelfouten of inktvlekken. Een gepast stukje flair dat zowel de nodige variatie als een extra verhalende laag oplevert. Ondanks de lappen tekst blijft ‘gewoon lezen’ een beleving in Pentiment. 

Hetzelfde geldt voor Andreas’ interne monologen en des te meer zijn ethische worstelingen. Deze krijgen bijtijds vorm als mythologische debatten en dromen. Zonder de spelbeleving ruw te doorbreken, biedt Andreas’ eigen stem een prettige dosis context in complexe situaties. Soms is dat een simpele synopsis van belangrijke details of opdrachten, andere keren assisteren droomfiguren bij het doorklieven van moeilijke knopen. In alles helpt Pentiment spelers (sneller) te identificeren met het toegewezen hoofdpersonage. 

Pentiment kan in al het middeleeuwse drama aardig complex worden, maar de game gidst spelers op een aangename en zeker niet te intrusieve wijze door het verhaal. Zo zijn gesproken of geschreven namen en termen te allen tijde vlot na te slaan, met behulp van dynamische voetnoten in het speelbare boek — vaak omringd door hilarische prentjes van rare, middeleeuwse figuren. Nog mooier: bij de uitkomst van te beïnvloeden dialogen wordt summier opgesomd welke keuzes tot het resultaat hebben geleid. De kluts raakt opvallend moeilijk kwijt. Van keuzes terugdraaien is er dan ook geen sprake; daarvoor vraagt Pentiment de spelers vriendelijk maar het gehele verhaal te herschrijven.

Actie en, soms, reactie

Uiteindelijk zijn het vooral die keuzes, en des te meer de invloed die ze uitoefenen, die Pentiment meesterlijk maken. Dat standpunt onderbouwen zonder al te veel te verklappen blijft lastig, maar laat het duidelijk zijn: Pentiment schittert als interactief avontuur. Het overkoepelende verhaal is bijzonder kunstig in elkaar geknutseld, met een gepaste hoeveelheid sturing voor de speler. 

Lang niet alle keuzes zijn even ‘Belangrijk’. Weinig uitkomsten wrikken de rode draad daadwerkelijk een geheel andere kant op. Toch voelt bijna elke actie gewichtig. Pentiment is helder en gegrond in opzet, maar werpt voortdurend morele vraagstukken, sociaal drama en interessante mysteries op. In de meeste gevallen is er geen allesomvattend correct antwoord, laat staan een concrete beloning, maar de gevolgen van je keuzes blijven voelbaar. Acties leiden, soms onvoorzien of onverwacht, tot reacties. Daar moet je maar mee leren leven. Op dat gebied is Pentiment opvallend grijs, tot het realistische aan toe.

Interessant zijn ook de extra keuzeopties die de gekozen achtergrond vrijspelen, nota bene een visitekaartje van Obsidian. In selecte gevallen bieden deze een geniepige shortcut in de dialogen of het algehele spelverloop, maar lang niet altijd leiden ze tot de beste uitkomst. Tegenover een middeleeuwse dorpeling pochen met universitaire kennis klinkt slim, maar het kan Andreas ook over doen komen als een arrogante zak en dat jaagt mensen juist weer in het harnas. Pentiment onderstreept meer dan eens dat niet elke situatie om dezelfde, rollenspel-achtige aanpak vraagt. Zonder de gevolgen steevast voor te kauwen, laat Obsidian spelers dieper nadenken over wat wel en niet te doen of te zeggen.

In een handvol gevallen keren ogenschijnlijk nietszeggende keuzes op grotere of verrassende manieren terug. Los van grote moordmysteries en seculariseringskwesties laat Andreas vooral indrukken achter op de vele mensen om zich heen. Zonder uitkomsten aan te kondigen of achteraf overdadig te onderstrepen, speelt Obsidian ingenieus met die invloed. Wie goed oplet en kansen aangrijpt, ziet uiteindelijk meer van zichzelf terug in de wereld van Pentiment. Dat is wat we willen zien in een intrigerend rollenspel.

Geen game is zonder zonden

Is Pentiment, los van alle lofzang, een feilloos avontuur? Nou, nee, dat nu ook weer niet. De fraaie verhaalvertelling en visuele stijl verbloemen veel, maar soms schuurt het in hout gedrukte geheel. Zoals reeds aangestipt in onze hands-on van Pentiment, pakt de rustige point-and-click-aanpak niet altijd even gelikt uit. De game speelt soms stiekem wat te stoffig, met kwaaltjes uit een voorgaand era. 

Andreas de juiste kant op sturen gaat soms maar moeizaam en ook selecte puzzels en het naslagwerk besturen niet altijd even intuïtief. Zij het met controller, touch-besturing of muisinvoer: soms klikt het gewoon even niet. Interacties verspringen net wanneer het niet uitkomt en ook een per ongeluk doorgespoelde zin of gespreksoptie is onherroepelijk verloren. Nauwelijks gigantische schandalen, maar het zijn onnodig ruwe randjes voor een anders zo prettig geheel. 

Jammerlijk is ook de beperkte, visuele schaalbaarheid. Pentiment oogt machtig op grote 4K-televisies, maar schaalt op alternatieve schermen altijd terug naar de traditionele 16:9-beeldverhouding. De prenten noch de interface rekken op tot een simpele 16:10-verhouding, zoals die van de Steam Deck, laat staan tot ultrabrede pc-monitoren. Klein bier, al had dit Bavariaanse goud ongetwijfeld goed gesmaakt op vooral die wijd gestrekte taferelen.

Desalniettemin voelen de smetjes insignificant. In het grotere geheel schotelt Pentiment een ontzettend gelaagd verhaal voor, vol uitmuntend geschreven charme, humor en mysterie. Wie daar de aandacht en het ethische moraal voor over heeft, kan makkelijk twaalf uur vertoeven in zalig, middeleeuws drama. 

Pentiment is nu beschikbaar voor Xbox Series X/S, Xbox One en pc (via Steam en de Microsoft Store). De game kost 19,99 euro en maakt tevens onderdeel uit van alle vormen van de Xbox Game Pass-dienst.