Jusant ontstijgt de zandbakken van 2023

Jusant verhaalt over een maatschappij die door klimaatverandering verdreven is, zonder ook nog maar een woord te reppen. Een gebrek aan gesprek lijkt haaks te staan op wat ontwikkelaar Don’t Nod doorgaans goed doet, maar niets is minder waar: ook Jusant blijkt een behoorlijk emotionele tocht omhoog, vol puzzelend geklauter en schilderachtige aangezichten. 

Het schemerde natuurlijk al door in onze hands-on ervaring: de sfeer moet Jusant memorabel maken, niet het daadwerkelijke klim-en-puzzelwerk. De bedoeling is om een bijna onnatuurlijk hoge berg te trotseren, terwijl je stapsgewijs leert over de omgeving en de mensen die deze toren ooit hun thuis noemden. Klinkt een tikkeltje deprimerend, maar Jusant blijkt al snel een heilzame zen-game.

Opwaarts, op gevoel

Dat zit ‘m vooral in hoe Jusant de kernbegrippen van de spelwereld voorstelt. Als naamloze protagonist begin je aan een mysterieuze opwaartse tocht, zonder gehannes in de vorm van een ellenlange uiteenzetting of tutorial. Een pookje en twee trekkers doen dienst als respectievelijk de armen en handjes: that’s it, ga maar klimmen. Waarom eigenlijk? Daar komen we ergens hogerop wel een keertje achter.

Vallen kan, maar het mág ook van Jusant. Als ‘straf’ verlies je hoogstens een paar meter aan progressie, maar van een harde game over is nooit sprake. De klim voelt relatief zorgeloos, tot aan het meditatieve, zelfs al strijd je soms tegen een balkje uithoudingsvermogen. 

Om de terugval te beperken of gewoon wat meer zekerheid in te winnen, mogen spelers per klim segment zelf drie rotshaken inzetten. Spring je een keertje mis, dan val je tot een zelfgemaakt ‘checkpoint’ terug. Zelfs de hulpmiddelen vinden een logisch plekje in de gamewereld — en uiteraard gaan ook deze verankeringen een rol spelen in het puzzelwerk.

Echte breinbrekers zijn de puzzels van Jusant overigens niet te noemen. Zie het meer als padvinden, met hoogstens een vleugje problemen oplossen. De richting is voortdurend duidelijk: opwaarts, natuurlijk. De kunst is vooral het ‘hoe’ daarvan te achterhalen. 

Naarmate Jusant spelers naar nieuwe omgevingen loodst, krijgt het klim-en-puzzelwerk vanzelf meer lagen. Sommige stukken rots doen stamina sneller vervliegen, in andere dien je slim in te spelen op windstoten of magische flora en fauna. Onredelijk moeilijk wordt het nooit, maar Jusant biedt voldoende flow en variatie om je niet te vervelen. Het klimwerk vloeit voortdurend lekker door.

Jusant is een audiovisueel hoogstandje

Wie de tocht omhoog waagt, wordt rijkelijk beloond door Don’t Nod. In ieder geval wat betreft visuele traktaties. Op de berg zijn genoeg prachtige vistas te vinden, met een gewaagd grafisch stijltje bovendien. Jusant speelt met verzadigde kleuren in grote vlakken, die soms bijna als penseelstreken van het scherm springen. Samen met de magische beestjes, plantjes en de restanten van een vreemde maatschappij heeft Jusant een opmerkelijk eigen overkomen. Deze berg wil je verwonderen.

Aan de andere kant beloont Jusant spelers ook regelmatig met stukken verhaal. In de game wordt weliswaar geen woord gesproken, maar een dikke lading world building en wat spaarzame (maar absoluut fraai verzorgde) tussenfilmpjes vertellen alsnog een lieflijk verhaal. Soms gaat dat om een achtergelaten brievenwisseling of een mooie fresco, andere keren zijn het echo’s uit het verleden. 

Ongeacht het soort expositie: niets wordt voorgekauwd of door je strot geduwd. Het blijkt vooral een stukje nieuwsgierigheid en mysterie dat je voortdurend verder omhoog moet stuwen. Dat mag ook wel een keer, zo’n game die niet bang is om dingen eens te laten. Om gewoon even te ademen.

De wereld en het verhaal vinden overigens een gedeelde vriend in de muziek van Guillaume Ferran. Ook de auditieve component klinkt overwegend subtiel en mysterieus. De snaren en strijkers geven enige rust, maar met ruimtelijke synthesizer-tonen steekt de muziek soms ook buitenaards af. In selecte segmenten wellen ze samen op tot een imposante symfonie die, zeker in combinatie met de narratieve lading, zeker een paar traantjes los kan wrikken. Ondergetekende hield het in ieder geval niet droog: ik heb tot drie keer toe echt vies moeten janken. Kan ook aan mij liggen.

Fijne gevoelens, maar kort van duur

Jusant blijft desalniettemin niet te lang plakken. De game telt in totaal zes aktes, elk in een afzonderlijk en uniek gedeelte van de berg. Wie zich niet al te lang vergaapt aan de vele uitzichten, kan in vier à vijf uur door Jusant bikkelen, mogelijk in één zit. Enerzijds voelt dat als een prima lengte voor het heilzame verhaaltje, maar anderzijds blijft het jammer dat de gemoedelijke sfeer zo voortvluchtig is. Als gamers zijn we inmiddels toch vaak langer gewend.

Don’t Nod dikt de materie nog aan met een kluit collectibles in optionele zijpaadjes. Op de primaire route zijn enkele vertakkingen verstopt, die meestal naar een afgelegen nisje van de berg leiden — en dan weer snel doodlopen. In een gemiddelde doorloop van Jusant zullen de meesten het gros van die zijpaden vanzelf tegen het lijf lopen: slechts een handvol van de collectibles is écht goed verborgen. 

Jusant is hier om vier à vijf uur te sudderen — en het daarbij te laten.

Jusant is dan ook een lineair avontuurtje, met nadruk op het verkleinend achtervoegsel. Verwacht geen grote open sandbox om vrij doorheen te klauteren, laat staan verschillende paadjes of nevenactiviteiten. Het verhaal is vrij te interpreteren, maar het pad staat in steen gebeiteld. Een tweede playthrough verschilt niet veel van de eerste; die start je hoogstens om wat achtergebleven collectibles alsnog te vinden. Dat is ook weleens prima, eigenlijk.

In een druk gamejaar als 2023 zijn het juist dit soort behapbare avontuurtjes die er nog tussenuit springen, zie ook een sleeper hit als Cocoon. Even geen veertig uur aan Game of Thrones-complexiteit of een wijde zandbak vol takenlijstjes: Jusant is hier om vier à vijf uur te sudderen — en het daarbij te laten.  Sta je daarvoor open, dan heet de berg van Jusant je welkom voor een zen-waardige tocht opwaarts.

Jusant is 31 oktober 2023 officieel verschenen voor Xbox Series X/S, PlayStation 5 en pc (via Steam en Xbox) en maakt direct onderdeel uit van het Xbox Game Pass-aanbod. De game kost standaard 24,99 euro. Voor deze review is een Steam-versie aangeleverd, die gespeeld werd op een high-end pc, alsmede de Steam Deck.

Conclusie

Jusant is bij lange na niet de grootste game van 2023, maar schittert dit drukke gamejaar alsnog in een eigen soort klasse. Het hapsnap klimavontuurtje zit barstensvol met prachtige uitzichten, fraaie muziek en minstens zo’n sterk gevoel voor sfeer. Ben je toe aan een kleiner verzetje om even in te verdwalen — of gewoon lekker op mee te janken? Laat je dan vooral een avondje of twee omhoog stuwen door Jusant.

Pluspunten

• Bijna meditatieve gameplay
• Audiovisueel ijzersterk
• Vlekkeloos in sfeergevoel

Minpunten

• Korte tocht is ook flink afgebakend