Steeds vaker komt vanuit de game-industrie het bericht dat het maken van games duurder wordt. Dat er telkens grotere teams met exponentieel groeiende budgetten nodig zijn om de vorige generatie games door te itereren met incrementele verbeteringen. Tobias Springer bewijst met Shapez 2 dat dit complete onzin is.

In 2020 publiceerde Tobias Springer als eenkoppige Duitse indie-ontwikkelaar Shapez. De game was gratis te verkrijgen via Github, open source en compleet 2D. Je kunt de game vergelijken met een CAD-tekening, waar je in de game productielijnen bouwt. In die lijnen transporteer je iets wat op stoeptegels lijkt van locatie naar locatie, waar bepaalde manipulaties gedaan kunnen worden. Het doel: creëer specifieke vormen en lever ze af. Waarom? Omdat het kan. Onder de fabriekssimfanaten was dit een culthit met 93 procent positieve rating op Steam, waar het uiteindelijk ook belandde. Nu probeert Springer dit in 2024 nog eens dunnetjes over te doen, maar dan in drie dimensies.

Verboden spaghetti

In het begin van de game doe je twee beloftes. Met het aftekenen van dit werkvoorschrift, beloof je plechtig altijd pure efficiëntie na te streven en daarbij geen processspaghetti te maken. Dat is de aard van de game: je krijgt een leeg canvas voorgeschoteld, met de opdracht om verschillende vormen te maken. Dit doe je door ronde en vierkante vloertegels te transporteren, te snijden, te draaien en te stapelen.

Naarmate je meer en meer opdrachten vervult, worden de verzoeken meer en meer complex. Vloertegels kunnen namelijk vier hoog gestapeld worden. De game begint met twee archetypen: ronde en vierkante tegels die in vier kwadraten gesneden kunnen worden. Later komen hier andere vormen bij, namelijk stervormige tegels of de ronde en vierkante varianten die een kleiner formaat hebben. Nog iets later worden verschillende kleuren bij de verzoeken toegevoegd waardoor je ook verf moet gaan mengen vanuit de primaire kleuren om bijvoorbeeld geel te creeeren.

De game neemt je mee aan het handje, legt je uit hoe je rollenbanen aanlegt en hoe je deze aansluit op alle typen manipulatoren. Zo begeleidt het spel je in hoe je je eerste vormen maakt. Daarna laat het je zelfstandig experimenteren met hoe je efficiëntie hierin aanbrengt. Heb je je milestones behaald, dan wordt de volgende mate van complexiteit vrijgespeeld en wordt uitgelegd hoe dit werkt.

Platte vormen in de derde dimensie in Shapez 2

Al met al vormt bovenstaande een ogenschijnlijk simpele gameplayloop die een grote mate van complexiteit met zich meebrengt. Iedere volgende stap vergroot niet alleen de complexiteit van de uitdagingen die je te wachten staan, maar ook de scope van de oplossing die je gaat maken.

Allen aan boord van de ruimtetrein!

Je kunt je voorstellen dat het transporteren en het manipuleren van de tegels ruimte in beslag neemt. Naarmate de ontwerpen complexer worden, moet je meer acties op elkaar aansluiten. Er is dus een verband tussen complexiteit en benodigde oppervlakte. Hierin faciliteert Shapez 2 door de mogelijkheid te geven om in maximaal drie verdiepingen te werken. Dit biedt meer mogelijkheden, maar ook unieke uitdagingen.

Je kunt hierdoor meer efficiëntie aan proberen te brengen, door bijvoorbeeld het resultaat van een proces uit te laten stromen naar twee verschillende manipulatie-units. Denk hier bijvoorbeeld aan een deel van de tegels dat moet gestapeld worden, terwijl een ander deel gesneden moet worden. Het risico is dat je nieuwe uitdagingen gaat oplossen door steeds een stukje bij te bouwen. Hierbij wordt het steeds moeilijker om overzicht te houden en steeds aannemelijker dat je de zogeheten spaghetti gaat manifesteren.

Zodra je dan ergens een foutje in je ontwerp hebt zitten, is het lastig om de oorzaak van deze productiefout terug te vinden en op te lossen. Het is me helaas meer dan eens voorgekomen dat ik me genoodzaakt voelde om mijn complete fabriek te verwijderen en opnieuw te beginnen. Gelukkig hoef je niet alles compleet opnieuw te bouwen en iedere transportband handmatig te fixeren.

Shapez 2 komt met een handige catalogus die aan het begin van je speelsessie leeg is. Je kunt je eigen creaties opslaan. Heb je een efficiënt stuk fabriek gemaakt, dan kun je deze opslaan en wanneer je wil kopiëren en plakken in je fabriek. Dit is maar goed ook, want met de steeds meer uitbreidende scope zul je steeds meer hoog-over je processen aansturen.

But wait, there is more…

Na zo’n acht uur heb je de basis onder de knie (althans, ik dan). Op dat moment gaat er een soort van deur voor je open en wordt je geïntroduceerd tot de rest van de game. Je leert over de verschillende kleuren, de andere soorten tegels en hoe je deze kunt mijnen en verplaatsen van productieplatform naar productieplatform.

Uiteindelijk denk je niet meer over enkele tegels, maar over duizenden tegels tegelijk die je vervoert met treinen. Aan het einde van het spel wordt je beloond met logic gates, waardoor je steeds meer van je werk kunt automatiseren. Ben je slim genoeg (en dat was ik zeker niet), dan kun je de game volledig automatiseren. De willekeurig gegenereerde aanvraag van tegelcombinatie wordt uitgelezen door je creatie, die middels de logic gates zelf instelt door welke processtappen de tegels moeten om het juiste eindresultaat te krijgen. Op dit moment heb je het spel gemeesterd en speelt het spel zichzelf…

Alleen dat is niet zo. Want alsof dit niet genoeg uitdaging is, kun je de game nog complexer maken. Vergeet het kinderspel van tegels met vier kwadranten en schakel over op tegels met zes kwadranten (hexanten?) Houd er wel rekening mee dat als je overstapt, je compleet opnieuw begint. Alles wat je vrij gespeeld had bij het basisspel, moet opnieuw. Hiermee is de herspeelbaarheid van het spel enorm, maar voelt het ook als werkverschaffing. De kennis die hebt opgedaan is namelijk niet opeens verloren, maar je moet wel weer opnieuw alle stapjes door. Begrijp je nu waarom het me doet duizelen?

Een verhaal is niet altijd nodig

Shapez 2 is een entiteit die zich volledig en enkel berust op gameplayelementen en dat is best ongebruikelijk. Niet alleen binnen games an sich, maar ook binnen fabriekssims. De meeste fabriekssims (al ben ik daar geen expert in) hebben ook geen direct verhaal, maar er worden wel verhalende elementen geïmpliceerd. Denk bijvoorbeeld aan Satisfactory, waar het verrijken van uranium radioactief afval genereert dat de natuur verstoort en vergiftigt. Een gameplayelement heeft impact op de gamestate en geeft daarmee eigenaarschap aan de speler. Dit schept impliciet een verstandsverhouding tussen de speler en de gamewereld: de beginselen van een verhaal.

Shapez 2 heeft niet eens de beginselen van dergelijke relaties. Je hebt geen resources waar je rekening mee moet houden. Alles is namelijk oneindig beschikbaar. Er zijn geen geldquota’s die je moet bereiken, geen aandeelhouders die je moet paaien en geen werknemers die je moet managen. In Shapez 2 is er totaal geen context die je maar iets van informatie geeft over de gamewereld, laat staan motivatie om te doen wat je doet. Het enige wat hiervan een beetje in de buurt komt, is het ondertekenen van je belofte van spaghettiloze efficiëntie aan het begin van je onderneming.

Het knappe is dat deze game dit niet nodig heeft. De gameplayelementen zijn dusdanig sterk en makkelijk in gebruik, dat het de kar volledig alleen kan trekken. Het bijkomende effect is alleen dat deze game je alleen aan zal trekken als je een fabriekfanaat bent en extreem goed gaat op het aanleggen van productielijnen. Heb je iets van vulling of motivatie nodig om dit werk te verrichten, dan zal Shapez 2 niet de juiste vorm zijn voor jou.

Conclusie

Shapez 2 is een zuiver destillaat van de fabriekssim. Het enige wat er te doen is, is productielijnen bouwen om de tegels van A naar B te verhuizen en gaandeweg om te vormen naar het juiste eindproduct. Het is een game zonder verhaal, zonder externe factoren en motivaties. Het hele en enige punt is het bouwen van productielijnen en dat doet het verdraaid goed.

Pluspunten

Erg benaderbare gameplay
Goede opbouw in complexiteit en tutorials
Veel uitdaging en variatie

Minpunten

Hogere moeilijkheidsgraden forceren je weer door tutorial
Alleen voor selecte niche spelers

Beeld: tobspr Games