Horrorfilm Smile doet je het lachen vergaan

Ken je die mop?

Wat is er grappiger dan een tweedehands autoverkoper die wordt opgelicht? Dat is een psychiater die zelf gek wordt. Haha, Smile! In deze horrorfilm van debuterend regisseur Parker Finn zien we hoe dr. Rose Cotter verzeild raakt in een reeks angstaanjagende gebeurtenissen die begint met de zelfdoding van een van haar psychiatrische patiënten. Voordat deze patiënt de potscherf aan zichzelf slaat, toont ze Rose een maniakale, lachende grimas. De strijd met een duister wezen is begonnen, of zit het toch allemaal tussen Rose haar oren?

Doe jezelf een plezier en sla de trailer van Smile over voordat je de film gaat zien. Doe jezelf een nog groter plezier er kijk de rest van je leven geen trailers meer. Je bioscoopgenot zal enorm toenemen als je niet alle plottwists en sleutelscènes al in je (achter)hoofd hebt zitten. Ik zal verder ook zo min mogelijk spoilen in deze review. Ik kan alleen verklappen dat het moederschip van de body snatchers wordt opgeblazen en Rose nog net aan de explosie weet te ontkomen. Bam, spoiler, daar schrik je van! Sprong je op van je stoel?

Jump scares

Dat van dat moederschip is natuurlijk onzin; Smile is een horror-thriller zonder buitenaardse wezens, maar met bovennatuurlijke machten, althans volgens Rose. Zij raakt ervan overtuigd dat ze het slachtoffer is van een duistere vloek en ziet de overleden patiënt op allerlei plekken opduiken, onder meer in haar eigen, nogal matig verlichte huis. Horrorfans weten nu wel hoe laat het is: tijd voor jump scares.

Bij Smile schrik je je vaak het apelazarus. Dat komt omdat de schrikmomenten afwisselend worden ingeleid. Niet telkens weer diezelfde voorzichtige tred door een donkere gang, dat langzaam openen van een deur, dat turen in de duisternis voordat het ding je laat schrikken. Ja, die scènes heeft Smile ook, maar daarnaast zijn er daadwerkelijk onverwachte schrikmomenten, meestal omdat de film je eerst op het verkeerde been heeft gezet. Naast de obligate het-was-maar-een-droom-scène, laat Smile je een aantal keren op ingenieuze wijze in een valstrik van verkeerde aannames lopen.

Noem het geestje gewoon bij zijn naam

Als jij een zombie in je kelder vindt, zeg je niet tegen je vrienden: er woont “iets” in mijn kelder, maar je noemt het gewoon die “zombie” of dat “wandelende lijk”. In horrorfilms wordt door de personages soms onnatuurlijk lang vaag gedaan over wat ze denken dat er aan de hand is. Dat heeft tot doel de spanning te rekken, maar het komt vaak nogal geforceerd over. In Smile niet. Rose deelt haar gedachten open met een aantal mensen in haar omgeving. Zij vragen letterlijk aan Rose, die zelf bij haar patiënten waan van werkelijkheid moet onderscheiden, of ze spoken ziet. Sommigen geloven haar natuurlijk niet, maar anderen bieden hulp in haar zoektocht naar de remedie tegen de vloek.

Bij een goede vloek horen regels, zoals in films als The Ring en The Grudge. Als alles maar kan, hebben de personages geen enkele houvast om een uitweg te vinden, hun acties worden dan zinloos en de spanning is weg. Smile houdt zich behoorlijk goed aan de eigen regels van het bovennatuurlijke. Rose en de kijker  komen gaandeweg achter nieuwe aspecten van de vloek van de lachende mensen, zonder dat het onduidelijk of overgecompliceerd wordt zoals in het recente The Black Phone. Smile mondt gelukkig ook niet uit in een ellenlange hocus pocus CGI-vechtpartij, waarin elke regel weer overboord wordt gegooid. 

CGI versus acteur

Met een bescheiden budget van 17 miljoen dollar kun je aan de CGI in Smile niet al te hoge eisen stellen, maar in de korte momenten dat we het bovennatuurlijke recht in het gezicht kijken ziet het er heel acceptabel uit. Een aantal beelden is behoorlijk goor en verontrustend, maar de echte horror komt natuurlijk van die lachende grimassen. Daar is weinig CGI voor nodig, wel goed acteerwerk. De rollen in Smile worden prima ingevuld, met één uitzondering. Ik zal niet zeggen om wie het gaat, maar hij had beter bij Vought kunnen blijven.

Het acteervuurwerk komt van Kevins dochter Sosie Bacon (The Mare of Easttown), die als Rose in vrijwel elke scène van Smile zit, vaak in close-up. We zien de verwarring, de kwetsbaarheid, maar ook de toenemende vastberadenheid in haar gezicht. De fysieke aftakeling door de stress wordt door Bacon ook overtuigend neergezet. We willen haar toeschreeuwen dat ze eens op tijd naar bed moet gaan en wat meer bacon bij haar eieren moet eten. Die duistere entiteit is er morgen ook nog wel.

Strak gezicht

Smile is een serieuze film. Er is geen ironische knipoog en er zijn geen oneliners die voor opluchting moeten zorgen. Ook de jump scares worden niet misbruikt om er een grappig moment van te maken (het was de kat maar). Een dergelijke serieuze toon kan zich ook tegen de film keren, dan ontstaat er juist een lacherige sfeer in de bioscoopzaal, maar dat heb ik bij het kijken van Smile niet ondervonden. Dat komt door het vakmanschap in spanningsopbouw, cameravoering en editing, wat de jonge regisseur Parker Finn nu al tentoonspreidt. Voorheen maakte Finn alleen een paar korte films, onder andere Laura Hasn’t Slept, waar Smile losjes op gebaseerd is, maar Finn laat zien dat hij ook met 115 minuten prima overweg kan.

Naast de bovennatuurlijke uitspattingen speelt er een zwaar thema in Smile over opgelopen trauma en de verwerking daarvan. Verwacht geen Shakespeare, maar toch genoeg diepte om je stevig betrokken te houden. Combineer dit met de uitstekende vertolkingen en angstaanjagende horrormomenten en je hebt de ingrediënten voor een prima bioscoopavond.

Als je tenminste de trailer niet hebt gezien.