Er was een tijd dat Disney+ alleen haar eigen, kindvriendelijke catalogus online had staan: Star Wars, Pixel, Marvel en Disney Classics. Daar kwam in 2021 verandering in met de introductie van het kanaal STAR. Nu kwamen ook de Aliens, Predators, Losts en bloederige animeseries beschikbaar voor de abonnees. Disney begon daarnaast zelf content gericht op volwassenen voor het streamingplatform te produceren, zoals The Bear en Only Murders in the Building. De laatste versterking aan het front is Shōgun. En man, dat is een veldheer om rekening mee te houden!

Gebaseerd op het gelijknamige boek van James Clavell uit 1975 vertelt Shōgun het verhaal van de Engelse loodsman John Blackthorne, die in de zeventiende eeuw Japan aandoet als eerste vertegenwoordiger van het protestantse geloof. De katholieke Portugezen voeren al een halve eeuw handel met het eilandenrijk en zijn erop gebrand die monopoliepositie te handhaven. Enkele van de hoogste leiders van Japan zijn tot het katholicisme bekeerd en voor zover zij weten bestaat Europa alleen uit Portugal. De aankomst van Johns schip De Erasmus brengt daar verandering in.

Pion met een eigen wil

John raakt gedurende zijn moeizame inburgering in de mysterieuze Japanse cultuur verstrikt in een web van lijden en dood, politieke intriges, persoonlijke affecties en grotere geopolitieke belangen. Hij komt onder de bescherming te staan van heer Toranaga, die een bloedstollende machtsstrijd uitvecht met diens directe tegenstander: heer Ishido, gezeteld in de hoofdstad Osaka.

Ishido geniet het vertrouwen van (de moeder van) de keizerlijke erfgenaam, maar Toranaga is niet voor één gat te vangen. Wellicht is het tijd om de titel van Shōgun te claimen, een opperbevelhebber zoals Japan al enkele eeuwen niet meer heeft gehad. Dat zou echter een zeer gewaagde zet zijn, gezien de geschiedenis die aan die benoeming kleeft. Het is niet in ieders belang om Japan terug te brengen naar de dictatoriale staatsvorm van het shogunaat.

John is met zijn kennis van vuurwapens en moderne oorlogsvoering een belangrijk stuk in het schaakspel tussen de regenten. Maar hij heeft natuurlijk ook zo zijn eigen wensen. John wil een handelsovereenkomst bedingen met de Japanse leiders en hij ontwikkelt daarnaast persoonlijke gevoelens voor de mensen waar hij mee optrekt, met name voor de tolk Mariko Toda.

Buig voor de Shōgun op Disney+ — “SHŌGUN” — Pictured: Cosmo Jarvis as John Blackthorne. CR: Kurt Iswarienko/FX. Copyright 2023, FX. All Rights Reserved.

Reuzeschoenen te vullen

Ik heb in mijn jeugd James Clavells roman gelezen en de originele televisieserie uit 1980 gezien, gezellig met mijn moeder op de bank. De oosterse mystiek, het geweld en vooral Richard Chamberlain, Yōko Shimada en de legendarische Toshirô Mifune in de hoofdrollen maakten een onuitwisbare indruk. Ik was dus wel enigszins huiverig toen bekend werd dat Disney zich over de remake ging ontfermen, want het zijn grote schoenen om te vullen. En Disney+ staat nu niet bepaald bekend om haar epische content.

Gelukkig trokken showrunners Rachel Kondo en Justin Marks een heel team van giganten met navenante voeten aan. De producers, regisseurs, acteurs, componisten, kostuumontwerpers, CGI-specialisten en alle andere leden van de crew hebben een verbluffende prestatie geleverd. De spanning, het prachtige acteerwerk en het visuele spektakel van de eerste serie worden niet alleen geëvenaard, maar qua authenticiteit zelfs overtroffen. Shōgun uit 2024 is het summum van historisch drama over feodaal Japan.

Rijkdom aan ontwikkelingen en personages

Deze televisieserie voelt echt aan als een boekverfilming en dat is in dit geval iets positiefs. De opbouw is bedachtzaam, er wordt tijd genomen om de relaties te ontwikkelen en niet elke aflevering eindigt met een schreeuwerige cliffhanger. De plotwisselingen en het algemene verloop van het verhaal zijn een stuk minder voorspelbaar dan in veel series die direct voor televisie worden geschreven. Een verademing in het moderne streamingtijdperk.

De scriptschrijvers hebben het plot ook amper vereenvoudigd of de rijkdom aan ontwikkelingen en personages afgeslankt ten behoeve van de kijker met een korte aandachtsspanne. Dit Japan is een intrigerende, veelomvattende wereld waar wij samen met John Blackthorne een kijkje mogen nemen. We lopen rond in de steegjes van Edo en Osaka, we zijn getuige van rituele zelfdoding en we denken mee met de slinkse strategen en politici van het tijdperk.

Alles in Shōgun ziet er prachtig uit. De gewaden en make-up, de soms lieflijke en soms woeste natuur en de daken glanzend in het maanlicht. De CGI is van een onfatsoenlijk hoog niveau voor een televisieserie. De grote steden, verzamelde legers, explosies en gruwelijke verwondingen ogen levensecht. Zelfs het introfilmpje dat volledig uit CGI-beelden bestaat – iets waar ik meestal geen fan van ben – is het bekijken meermaals waard, dus haal je vinger van de skip-knop.

Minder hygiënisch

Het conflict tussen Toranaga en Ishido staat centraal in Shōgun, maar de kijker is vooral betrokken bij de rol van John hierin en zijn beleving van de wereld die zich voor hem openbaart. Het kost wat tijd om aan hem te wennen, maar Cosmo Jarvis – die met gemak voor de broer van Tom Hardy door kan gaan – speelt John als een interessante protagonist met veel facetten. Hij is niet de elegante, hygiënisch verantwoorde, welbespraakte Engelsman die Richard Chamberlain neerzette, maar een vaak onhandige, mompelende, onzekere man die duidelijk een bijrol vervult in de grootse gebeurtenissen om hem heen. Geen white savior hier.

De echte sterren van deze serie zijn de acteurs van Japanse afkomst, die – godzijdank – ook daadwerkelijk Japans spreken. Takehiro Hira als Ishido, Anna Sawai als Mariko en Hiroyuki Sanada (die al in 2018 werd gecast) als Toranaga betoveren het scherm, maar de show wordt helemaal gestolen door Tadanobu Asano als de kolderieke krijgsheer Yabushige die constant van twee of drie walletjes probeert te eten.

Oost en west

Shōgun biedt ook duidelijk geen absolute verheerlijking van de Japanse cultuur van begin zeventiende eeuw. Er zijn de fascinerende gedragscodes, de heldhaftige doodsverachting en de hoogontwikkelde ethische standaard die John op een achterlijke boerenkinkel doen lijken, maar de weg van de samurai (bushido) heeft een afgrijzenwekkende keerzijde.

Een mensenleven is niets waard en veel gevoelens worden verstopt achter beleefdheidsvormen, maar verdwijnen daarmee natuurlijk niet. Ook in deze wereld tieren wraak, hebzucht en verboden liefde welig. Toranaga, Ishido en de andere regenten graven hun eigen slangenkuil en vaak valt er wel iets te zeggen voor Johns hart-op-de-tong-aanpak. Deze serie balanceert de positieve en negatieve kanten van beide benaderingen van het leven uitstekend.

Porutogaru-go o hanasemasu ka?

Het enige smetje op de topproductie die Shōgun is, zijn de Portugese personages, die erg karikaturaal worden neergezet en onderling – yuck – vloeiend Engels spreken. Ook Mariko en John worden geacht in het Portugees met elkaar te communiceren, maar dat klinkt dus verdacht veel als de taal van onze westerburen. In dit geval lijdt de authenticiteit onder de moderne realiteit van acteurs die geen Portugees spreken en Amerikanen die niet aan een stuk door ondertiteling willen lezen. Het is ze vergeven.

Maar dat is dan ook echt het enige wat er af valt te dingen op de kwaliteit van deze serie. Shōgun laat zien dat je als showrunner beloond wordt voor het vasthouden aan waarden die soms verloren raken in televisieland: een bedachtzame vertelstijl, authentieke personages en CGI die het verhaal ondersteunt in plaats van verkracht. James Clavell zou er zijn shukufuku aan hebben gegeven.

Conclusie

Shōgun is een majestueuze streamingserie en een goede reden om een abonnement op Disney+ te nemen. Episch en intiem tegelijk, visueel overweldigend en een lust voor het oor door de prachtige soundtrack en het evenwichtige gebruik van chaos en stilte. De emoties lopen hoog op, maar zijn in Japanse beleefdheid gewikkeld. Des te treffender is het als de confrontatie niet meer te vermijden valt en de bom barst. Een goddelijke wind waait door deze serie.