Greta Gerwigs Barbie is ambitieus, maar niet erg grappig

Ik kan me zo voorstellen dat er in de middeleeuwen speelgoedwinkeltjes waren waar ze houten bijltjes verkochten. Leuk voor de kids, om beultje te spelen. Maar toen brak de vroegmoderne tijd aan en begonnen de humanisten dat soort spelletjes af te keuren. De markt voor speelgoedbijltjes stortte in. Balen!

Soortgelijke perikelen hebben Mattel altijd bedreigd met betrekking tot hun bekendste product: de Barbiepop. Veranderende maatschappelijke inzichten in de voortschrijdende tijd hebben de verkoop van de plastic poppen verschillende keren doen stagneren. Met name rond 2015 had Barbie het moeilijk. De pop voldeed niet meer aan de wensen van een wereld die steeds diverser werd en dat ook in het speelgoed terug wilde zien. Mattel nam de kritiek ter harte (ze moesten wel) en produceerde in de jaren erna steeds meer poppen met andere maten en kleuren. Is de Barbie-film die vorige week in première ging, goede reclame voor het merk of hadden ze haar Hollywood-aanwezigheid beter tot drie scènes in de Toy Story-franchise kunnen beperken?

Best day ever

Barbies zijn voor meisjes. Dat wordt letterlijk gezegd door Helen Mirren, die de voice-over bij de film doet. Mirren vervolgt haar introductie met het succesverhaal van Barbie als rolmodel. Barbie heeft ervoor gezorgd dat vrouwen opperrechter, wetenschapper, astronaut en president zijn geworden. Mannen hangen erbij als domme sierstukken. Tenminste, in Barbieland. Hier leven de Barbies en Kens waarmee in de echte wereld gespeeld wordt. In die echte wereld gaat het er jammer genoeg anders aan toe, zo zullen zij ontdekken.

Stereotypische Barbie of Barbie Barbie (Margot Robbie) beleeft, net als Emmet in The LEGO Movie, elke dag precies dezelfde fantastische dingen. Ze wordt wakker in de slaapkamer van haar droomhuis, komt op magische wijze op de begane grond terecht (het huis heeft geen trap), zingt een liedje met de andere Barbies, gaat naar het strand en sluit ’s avonds af met een vriendinnenfeestje.

Op een dag krijgt ze echter nare gedachten over de dood en ontdekt ze cellulitis. Rare Barbie (Kate McKinnon) raadt Stereotypische Barbie aan om naar haar eigenaar in de echte wereld te gaan om uit te zoeken wat er mis is. Sun Lovin’ Malibu Ken (Ryan Gosling) vergezelt haar op de reis en keert later in Barbieland terug met een hernieuwde blik op het leven. Trouble in paradise!

Barbieland

De vormgeving van Barbieland is een van de sterkste punten van de film. Alles glittert en is zo roze dat het glazuur op je tanden ervan barst. Plastic fantastic in het kwadraat. Voor mensen die met Barbie speelden of spelen is de aankleding van Barbieland een feest der herkenning. De huizen, kledingstukken en accessoires zijn allemaal precieze kopieën van het speelgoed in de echte wereld. En natuurlijk zien we een hele trits Barbies die in de loop der jaren geproduceerd zijn, voorbijkomen. Vaak met lichte variaties qua uiterlijk, maar je snapt het idee. De Barbie-film is natuurlijk ook gewoon een lange commercial van Mattel, zelfs al presenteert de trailer de slogan: “If you hate Barbie, this movie is for you”. 

Glamrock

Margot Robbie heeft conventionele good looks en is een grappige actrice. Ze lijkt ook best wel op de stereotiepe Barbiepop. Echt zingen kan ze niet, maar dat mag de pret niet drukken. Robbie heeft plezier in de rol en acteert ook sterk in de serieuze momenten. Jammer dat haar personage te veel tussen leeghoofdig en volhoofdig zwalkt, maar daarover later meer. 

Ryan Gosling verzorgt de grappigste momenten in de film en zijn Ken zingt een aardige glamrock-ballad in het slotstuk. America Ferrera en Ariana Greenblatt vertegenwoordigen de moeder en dochter die zich over Stereotypische Barbie ontfermen in de echte wereld en Will Ferrell speelt de CEO van Mattel die Barbie om onduidelijke redenen terug in haar doos wil hebben. Leuk clubje acteurs hoor. 

De muzikale aankleding is trouwens prima verzorgd. Niet zo vreemd, want de productie was in handen van Mark Ronson. Naast de geinige liedjes van Robbie en Gosling, zijn er bijdragen van Nicki Minaj, Lizzo, Billie Eilish en Dua Lipa. Die laatste speelt tevens Zeemeermin Barbie. Aqua’s Barbie World wordt niet tot in de den treure als achtergronddeuntje gedraaid, maar krijgen we in aangepaste versie wel tijdens de aftiteling te horen. Dit laatste met dank aan Robbie die blijkbaar bij Gerwig bleef ‘zeuren’ om het nummer op de soundtrack te zetten. Leuk voor Lene Nystrøm en René Dif; daar zullen ze nog een aardig zakcentje aan overhouden. 

Power couple

De productie van de Barbie-film is in het afgelopen decennium van studio naar studio gestuiterd. Verschillende actrices werden beoogd voor de titelrol, onder andere Amy Schumer, Anne Hathaway en Gal Gadot. Ook de keuze voor de regie wisselde een aantal keren, maar het werd uiteindelijk dus Greta Gerwig die samen met haar echtgenoot Noah Baumbach tevens het script schreef. Gerwig en Baumbach zijn een echt power couple in Hollywood. Ze hebben samen zes Oscar-nominaties op hun naam staan (onder andere voor Lady Bird en Marriage Story) en zouden dat gouden beeldje natuurlijk graag een keer op hun schoorsteenmantel zetten. Ik vrees dat dat met Barbie niet gaat lukken.

De scripts/films van Gerwig en Baumbach blinken uit door de scherpe observaties van menselijke relaties en gedrag. Die observaties kunnen aandoenlijk, meeslepend, maar ook pijnlijk zijn. Gerwig en Baumbach schuwen niet om ons te laten zien hoe relaties soms stuklopen en levenswensen niet uitkomen, net als in de echte wereld. Hun films doen daardoor on-Hollywoods aan. Je weet vaak niet wat je te wachten staat en niet elk verhaal heeft een happy end.

Gerwig (Baumbach wordt vanaf nu geïmpliceerd) betreedt met Barbie een genre dat buiten haar comfort zone ligt: de zelfbewuste, satirische comedy (met speelgoed). Gerwig doorspekt de film met al haar serieuze stokpaardjes en maatschappijkritiek en dat is prima, maar ze faalt in het komische aspect: de grappen landen gewoon niet. Tenminste niet bij mij.

Het komische aspect

Je ziet vaak wat de bedoeling is van de grappen, maar zelfs de inkoppertjes vliegen naast het net. De running gags, zoals Kens werkomschrijving die slechts “beach” is, zijn bij de eerste keer al flauw. En alle humor rond de speelgoedfuncties en ongemakkelijkheid van Barbie en Ken in de echte wereld, is al talloze keren beter gebracht. Het is alsof Gerwig naar een heleboel van dit soort films heeft gekeken (The LEGO Movie, Deadpool, Dungeons and Dragons, The Mario Movie om er een paar te noemen) en heeft gedacht: hé dat kan ik ook! Maar comedy is een vak apart. Als de beste grap in je film over *NSYNC gaat, weet je dat er iets mis is.

Het probleem is vooral dat de Barbie-film constant van toon en boodschap verandert. Je kunt dat lekker ambigue noemen, maar het kijkt niet fijn weg. Het ene moment bevindt Barbie zich in het ‘echte’ Los Angeles, maar het volgende moment blijkt dat die wereld ook uit karikaturen van mensen bestaat. Het ene moment krijgen we een vette fourth wall-kwinkslag naar de makers van de film en even later houdt de bedenker van Barbie (Ruth Handler, gespeeld door Rhea Perlman) een bloedserieus betoog over de positie van de vrouw in de moderne samenleving. Het ene moment is Stereotype Barbie een domme speelgoedpop en het andere moment declameert ze theorema’s die aan de schoolkinderen achter mij een luid “huh?” ontlokten.

Progressieve agenda

Over scholieren gesproken, het is niet duidelijk voor wie Barbie nu precies bedoeld is. De film presenteert zich als een kinderfilm die ook leuk is voor volwassenen als satire, maar in de praktijk denk ik dat het voor volwassenen allemaal te flauw is en voor kinderen te volwassen. In Nederland mag je ongeacht je leeftijd een kaartje voor Barbie kopen, maar in Amerika is de film PG-13. Bij kinderen jonger dan dertien jaar moet er dus een begeleidende ouder mee. Dit zal te maken hebben met de (soms letterlijke) gesprekken over genitaliën en minstens één verwijzing naar pedofilie. De progressieve agenda van Gerwig met betrekking tot seksualiteit, emancipatie en diversiteit is helaas niet subtiel in de film verwerkt, maar wordt je door de spreekbuizen Barbie en Ken tot vervelens toe uitgelegd. Ik kan me prima in Gerwigs boodschap vinden, maar daarvoor ga ik niet naar de bioscoop.

Ook de rake observaties over menselijk gedrag en relaties die Gerwigs films altijd typeren, zijn hier verworden tot flauwe in your face-clichés. Op een gegeven moment willen de Barbies de Kens bijvoorbeeld misleiden door zich voor te doen als hulpeloos slachtoffer bij een computerprobleem of ademloos naar een serenade met gitaargetokkel te luisteren. Op zich zou dit komische situaties op moeten leveren, maar zodra je het idee (dat simpelweg wordt voorgekauwd) snapt, is de uitvoering eigenlijk al niet grappig meer.

Filmsteruiterlijk

Bij de diversiteit in de film zijn wel een paar kanttekeningen te plaatsen. Er is één Barbie in een rolstoel, één mollige Barbie, een ‘rare’ Barbie en een minder aantrekkelijke Ken (sorry, Michael Cera). In het algemeen hebben de Barbies en Kens echter een filmsteruiterlijk. Niet zo raar natuurlijk, want ze worden gespeeld door filmsterren, plus Dua Lipa. Het centrale duo Margot Robbie en Ryan Gosling is onder hun zonnebrandkleurtje natuurlijk zo wit als de dag. Robbie is Stereotypische Barbie, dus daar valt wel wat voor te zeggen; zij eindigt de film ook met een soort “ik ben alle Jedi vrouwen”-moment. Maar Goslings rol had best door Michael B. Jordan of zijn tegenspeler Simu Liu opgepakt kunnen worden. Waarom niet?

Tenslotte schitteren de LHBTQ+ personen en relaties in afwezigheid. Althans, er wordt wel op gehint, maar steeds op die manier dat de film ook nog in landen als China en Saoedi-Arabië door de censuur heen komt. Warner Bros. en Mattel hebben natuurlijk meegekregen wat een film als Disney’s Lightyear of Strange World met je merk kan doen in die markten. Als Barbie en Ken in hun minst verhullende outfits over de strandpromenade van Los Angeles skaten, lopen hen een paar mannen tegemoet die flirtende opmerkingen maken. Voor Westers publiek zal het duidelijk zijn dat de opmerkingen aan het adres van Ken gericht zijn, maar de scène is zo geknipt dat je er ook de draai aan kan geven dat het om Barbie gaat. Beetje slappe hap.

Ambities

Greta Gerwig verdient alle lof voor de ambitieuze ideeën die ze in Barbie heeft verwerkt. Driedubbele bodems, nostalgietrips, maatschappelijke satire en een prachtige vormgeving, allemaal verpakt in een doldwaze komedie. Het project gaat mijns inziens echter mis in de uitvoering, want een komedie hoort grappig te zijn.

Toch raad ik je aan om je eigen mening te vormen en Barbie lekker in de bioscoop te gaan zien, al is het maar om naar de leuke liedjes te luisteren en de rekening van de tandarts te spekken. Krák, daar gaat je glazuur!