De nieuwsvoorziening op social media wordt steeds twijfelachtiger

Voor veel mensen van mijn generatie – de beruchte Gen Z’ers – is het lezen van de krant allang passé. Wij krijgen het nieuws liever mee via Instagram, TikTok of Twitter. Langdradige, droge artikelen worden daarbij vervangen door kleurrijke, bite-sized berichten over de huidige staat van de wereld. Een probleempje: daardoor is het een stuk lastiger geworden om de betrouwbaarheid en nuance van het nieuws te waarborgen.

Tijdens mijn dagelijkse scrollsessie las ik dat Twitter in een ruzie is beland met de Amerikaanse nieuwsorganisatie NPR (National Public Radio). Eerder kwam al het nieuws dat professionele journalisten zonder Twitter Blue-abonnement op 20 april hun blauwe vinkje (en daarmee een bepaalde mate van betrouwbaarheid) kwijtraken. Daarbovenop raakte het platform deze week dus in opspraak door het toevoegen van waarschuwingslabels bij verschillende nieuwsorganisaties.

Elon en inmenging

Bij de NPR verscheen bijvoorbeeld het label “Aan de staat gelieerde media”. Na kritiek van de NPR werd dat later aangepast naar “Gefinancierd door de overheid”, maar ook daar is de nieuwsorganisatie het niet mee eens. Begrijpelijk, want volgens nieuwswaakhond InfluenceWatch is de overheid slechts verantwoordelijk voor 1% van de totale financiering van NPR – je kunt beargumenteren dat een grote rode waarschuwing op Twitter daarmee een tikkeltje overdreven is. In een korte reactie op hun website schreef de NPR dat Twitter hun redactionele onafhankelijkheid en betrouwbaarheid ten onrechte in twijfel trekt met het label. Daarom besloot de organisatie per direct te stoppen met het @NPR-account op Twitter.

De positie van Elon Musk, de kersverse dictator van Twitter, is duidelijk: vanaf zijn persoonlijke account tweette hij “Defund @NPR”. Voor mij is de inmenging van Musk het zoveelste signaal dat het sociale medialandschap op dit moment vrij instabiel is. Twitter is partijdig, TikTok schijnt één groot spionagebolwerk te zijn en Instagram is inmiddels zo’n knip-en-plak-Frankenstein dat er nauwelijks meer een eigen identiteit in te vinden is. Tel daar de ondoorzichtige algoritmes en de opkomst van AI bij op en je hebt het perfecte recept voor een totaal ontspoorde nieuwsvoorziening.

Verdraaide toekomst

Het doet me denken aan een gesprek dat ik had met een van mijn hoogleraren. In een werkcollege vroeg hij: “Wie is er optimistisch over de toekomst van digitaal nieuws?” Als een van de weinigen stak ik mijn hand niet op. Toen hij vroeg waarom, legde ik uit: het is niet dat ik een doemdenker ben, maar ontwikkelingen zoals AI-gedreven nepnieuws en deepfakes vormen nu al zo’n reëel probleem voor de nieuwsvoorziening dat ik oprecht denk dat de grenzen tussen feit en fictie verder zullen vervagen. Denk bijvoorbeeld terug aan het incident in 2021 waarbij de buitenlandcommissie van de Tweede Kamer voor de gek werd gehouden via een deepfake. Hoe geavanceerder deze techniek wordt, hoe lastiger het wordt om dit soort misleiding te voorkomen. De hoogleraar was het overigens niet met me eens – hij dacht dat extra lessen in mediawijsheid de grootste klappen wel op zullen vangen.

De tijd zal het leren. In de tussentijd kijk ik met veel interesse naar platforms zoals Ground News. Dit nieuwsplatform richt zich op het vergelijken van bronnen en het aantonen van verdraaide verwoordingen. Dergelijke vergelijkingen bieden een alternatieve vorm van nieuwsconsumptie en scheppen weer wat overzichtelijkheid in de chaos. En ach, als je zelfs daarmee door de bomen het bos niet ziet, kun je altijd nog een abonnement nemen op de krant.