Waar moet je op letten bij het kopen van een monitor?

Je hebt net je nieuwe grafische kaart gekozen en wilt graag de nieuwste MotoGP of de remake van Final Fantasy 7 spelen. Dit wil je natuurlijk in de best mogelijke kwaliteit doen, dus dan is het nu ook tijd om het ideale scherm voor jezelf te kiezen. In dit artikel vertellen we waar je op moet letten.

De monitor werkt nauw samen met je grafische kaart. Heb je bijvoorbeeld een grafische kaart die 4K aankan, maar een monitor die dit niet ondersteunt? Dan heb je weinig aan je dure videokaart. Het is dus belangrijk om je monitor goed af te stemmen op de mogelijkheden van je grafische kaart.

We kunnen rekening houden met één type scherm, namelijk LCD. CRT-monitoren behoren immers tot het verleden en de plasmabeeldschermen die er nog zijn, worden vaak gebruikt voor televisies. LCD is een energiezuinig type monitor dat bestaat uit vloeibare kristallen die door elektrische schokjes de draairichting van het licht veranderen.

LED-panelen zijn een variant van LCD, waarbij de belichting anders is. Ook is de levensduur vaak langer. Een groot voordeel van LED ten opzichte van LCD is het contrast, want bij LCD is die dankzij de manier van belichting net iets minder goed dan die van LED. Varianten op LED zijn OLED – zwart is bij dit type scherm ook écht zwart – en QLED, met zeer helder en scherp beeld en een veel beter kleurbereik.

Het belangrijkste aan de aansluitingen is dat het overeenkomt met wat je grafische kaart aan aansluitingen biedt. Het is natuurlijk altijd mogelijk om er verloopstukjes aan te hangen, maar dat is vaak niet ideaal. Welke aansluitingen zijn er? En wat zijn de verschillen? Waar we niet uitgebreid op ingaan zijn VGA (Video Graphics Array) en DVI (Digital Video Interface). Deze aansluitingen zijn verouderd en vooral nog handig om extra monitoren op aan te sluiten.

HDMI (High-definition Multimedia Interface) versus Displayport

Een HDMI-aansluiting is in staat zowel beeld als geluid door de kabel te sturen terwijl je maar één poort gebruikt. Deze kabel is dan ook ideaal als je een monitor hebt met ingebouwde luidsprekers die je graag wilt gebruiken. Dit is op dit moment de meest gangbare standaard: de meeste moederborden, videokaarten, monitoren en televisies hebben één of meerdere HDMI-poorten. Hogere resoluties met hogere verversingssnelheden dan HD zijn voor de vroegere HDMI-poorten niet haalbaar. De nieuwere worden hier wel beter in.

De Displayport is op veel manieren vergelijkbaar met HDMI, maar hij is meer geschikt voor computergebruik door de hogere bandbreedte. Er zijn buiten computers om dan ook maar weinig apparaten die beschikken over een dergelijke poort. Het grote verschil met HDMI is dat de Displayport hogere resoluties aankan met een relatief snelle verversingssnelheid. Zo kan een oudere grafische kaart via Displayport wel 4K met 60 frames per seconde weergeven, maar via HDMI niet.

Thunderbolt

Thunderbolt is een relatief nieuw type aansluiting die meerdere protocollen moet vervangen. Voorbeelden hiervan zijn HDMI en USB. Op dit moment wordt dit type aansluiting voornamelijk gebruikt door Apple-computers, maar zijn ze ook op steeds meer Windows-machines te vinden. Via de nieuwste Thunderbolt-poorten kunnen snelheden van 40Gb/s worden behaald en is er ondersteuning voor twee 4K-beeldschermen.

Voor de resolutie geldt altijd: hoe hoger de resolutie, hoe beter. Want een hogere resolutie betekent altijd meer pixels, en meer pixels betekent een scherper beeld. De meest gangbare resolutie op dit moment is HD-resolutie (1920×1080), al worden hogere resoluties wel al veelvuldig gebruikt. Voorbeelden daarvan zijn 2K (2560×1440), 4K (3840×2160) en 8K (7680×4320), waarbij 4K HD lijkt te gaan opvolgen als standaard.

Er is bij de keuze van een monitor niets zo persoonlijk als de grootte van het scherm. In de basis hangt dit af van twee variabelen. De eerste is hoeveel ruimte je hebt: heb je een groot bureau, dan kun je ook een groter scherm aan. De tweede is waar je voorkeur ligt. Persoonlijk zeg ik in de meeste gevallen: groter is altijd beter, maar ook hier zit voor mij een maximum aan.

Dots per Inch (DPI)

Voor het DPI-onderdeel geldt eigenlijk: hoe hoger de DPI, hoe beter. Waarom? Omdat DPI aangeeft hoeveel pixels er elke inch zijn. Hoe meer pixels er per inch zijn, hoe scherper het beeld is. DPI wordt bepaald door een combinatie van de resolutie en het schermformaat. Hoe kleiner het scherm en hoe hoger de resolutie,

De verversingssnelheid wordt aangegeven in hertz (Hz) en geeft aan hoeveel beelden je monitor per seconde aankan. Hoe hoger je hertz is, hoe vloeiender je beelden dus zijn. Hoewel hertz niet exact hetzelfde is als fps (frames per second), is het wel gelijk te trekken. Als een monitor dus 60 Hz aankan, kan hij 60 fps aan. Ook de verversingssnelheid hangt nauw samen met wat je videokaart aankan: kan je videokaart bijvoorbeeld 144 fps aan, maar je monitor maar 60 Hz, dan zul je nooit optimaal gebruik kunnen maken van je videokaart. Bij first-person shooters is de verversingssnelheid vaak extra belangrijk in verband met de vloeiendere bewegingen.

Input lag zul je voornamelijk merken bij het gamen. Dit geeft namelijk aan wat de vertraging is tussen het moment dat je iets doet tot het moment dat je het ziet. Kort samengevat is het dus belangrijk dat deze vertraging zo kort mogelijk is. 1 ms (milliseconde) is dus ideaal, en ik zou altijd mikken op minder dan 20 ms. Als je niet gamet, is de input lag vaak niet of nauwelijks merkbaar en zul je er geen hinder van ondervinden.

Kleurdiepte en kleurprofielen

Bij beeldschermen is het ook belangrijk om te kijken naar de kleuren die door het scherm worden ondersteund, met name als je veel bezig bent met beeld. Hieronder valt bijvoorbeeld de kleurdiepte: dit is de variatie aan kleur die een scherm kan laten zien. Een 8-bit monitor kan bijvoorbeeld ‘maar’ 16,8 miljoen verschillende kleuren tonen, waar een 10-bit monitor tot 1,07 miljard kleuren toont. Een 10-bit monitor kan daardoor bijvoorbeeld helpen met een beter kleurverloop.

Het kleurprofiel geeft de uitersten per kleur aan. Hierin zijn drie populaire profielen belangrijk, namelijk aRGB (AdobeRGB), sRGB en ProphotoRGB. Over welk profiel het beste is, bestaat geen twijfel. Dat is ProphotoRGB. De meest voorkomende is sRGB, maar dit is niet per definitie de populairste. De keuze tussen sRGB en aRGB hangt namelijk helemaal af van je toepassing en ondersteuning. Als aRGB niet ondersteund wordt ziet het er flets uit, terwijl dit profiel juist meer kleuren kan laten zien als het wel ondersteund is. De verschillen tussen de twee zijn met het blote oog echter slechts zeer beperkt zichtbaar. Verder wordt aRGB vooral gebruikt bij print.

De kleurdiepte en het kleurprofiel zijn met name belangrijk voor mensen die veel met beeld werken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan fotografen, editors en grafisch vormgevers.

Contrastverhouding en dynamisch bereik

Onderdeel van de kleuren is ook de contrastverhouding. Dit is het verschil tussen licht en donker. Een contrastverhouding wordt als volgt aangegeven: x:1. Hierbij wordt aangegeven dat het eerste getal (de x) zoveel maal helderder is dan de donkerste pixel. Bij een contrastverhouding van 1000:1 is de lichtste pixel dus duizend keer helderder dan de donkerste pixel. Een hogere verhouding is dus beter. Belangrijk hierbij is ook het dynamisch bereik: als die hoog is (HDR) zie je meer detail dan als die laag is (SDR).

Al deze zaken komen samen in het paneeltype, waarbij elk type zijn eigen kenmerken heeft.

IPS (In Plane Switching)

Voor beeldbewerking is IPS vaak de beste keuze. Dit paneeltype geeft vaak heldere kleuren en scherpe beelden. Wel is de verversingssnelheid vaak erg laag en de input lag vrij lang.

TN (Twisted Nematic)

Voor taken waarbij snelle reactie belangrijk is, is dit type scherm vaak het beste. De input lag is vrij kort, maar er wordt hier ingeleverd op de kleuren.

VA (Vertical Alignment)

Dit paneeltype is vanwege de hogere contrastverhouding vaak heel goed voor het kijken van films en series. Verder valt hij een beetje tussen TN en IPS in.

Er zijn veel verschillende criteria om rekening mee te houden. Ik ga in twee prijscategorieën schermen kiezen, namelijk tot en met € 150,- en tussen de € 150,- en € 300,-. Als je budget groter is, kun je natuurlijk altijd duurder zoeken, maar binnen deze categorieën kom je vaak al zeer goed uit qua scherm. Daarnaast heb ik nog twee subcategorieën, namelijk beeldbewerking en gaming. 

Waar baseer ik die keuze dan op? Voor alle schermen kijk ik sowieso naar de DPI (de resolutie en het schermformaat worden hierin dus meegenomen). Voor de beeldbewerking is het dan vooral interessant om naar de kleurdiepte te kijken, waar de verversingssnelheid en input lag voor gamers natuurlijk veel interessanter is.

Tot en met € 150,-

Voor gaming is mijn blik gevallen op de AOC G2460VQ6: een scherm met een resolutie van 1920x1080px met 92 DPI. De beelden zijn dus redelijk scherp. Hij beschikt over een TN-paneel. De belangrijkste reden voor de keuze van dit scherm is de input lag in combinatie met de refresh rate. Binnen deze prijsklasse kon ik namelijk geen enkel scherm vinden met meer dan 75 Hz. Daarnaast kan de input lag van dit scherm ook niet sneller, met een luttele 1 ms.

Voor beeldbewerking is mijn oog gevallen op het Full HD Hanns.G HS221 HPB-scherm. Deze heeft de mogelijkheid tot iets scherper beeld ten opzichte van het gamingscherm, namelijk 102 DPI. Daarnaast beschikt hij over een IPS-paneel, maar heeft wel een iets mindere reactietijd: 5 ms. Ook komt hij qua kleuren goed uit de bus, maar doet hij niet onder voor de AOC G2460VQ6. 

Er zijn tussen beide dus vrij weinig verschillen, en beiden zijn goed in wat ze doen. Dit komt ook in de prijs tot uiting. Er zit net iets minder dan € 5,- verschil tussen de schermen. De AOC G2460VQ6 kost € 129,- en de Hanns.G HS221HPB kost net iets minder dan € 125,-. 

Tot en met € 300,-

Voor deze categorie ben ik gegaan voor twee Acer-schermen. Het zijn twee prima schermen die zowel voor beeldbewerking als voor gaming goed zullen werken. Ik heb de Acer KG271UA gekozen voor gaming, hoewel hij wel 2K, maar geen 4K aankan. Ik heb deze monitor gekozen vanwege zijn hoge verversingssnelheid; hij kan 144 Hz aan. Verder heeft hij lage input lag (1 ms) en een vrij hoge DPI (109). Dit alles zorgt voor een snelle en scherpe game-ervaring. Dit scherm koop je voor iets minder dan € 290,-.

Voor de beeldbewerking heb ik gekozen voor de Acer Nitro VG280K. Dit niet alleen vanwege zijn 4K-mogelijkheden, maar ook vanwege zijn hoge DPI (157). Helaas is de verversingssnelheid niet bijzonder hoog (60 Hz), maar dat zie je vaak bij hogere resoluties. Daarnaast is dat geen vereiste voor beeldbewerking. Ook heeft dit scherm met 10-bit veel kleurdiepte. Dit scherm zit echt aan de top van het budget met € 299,-.

Dit artikel is geschreven om je handvatten te geven voor als je een nieuw scherm wilt kopen. Echter, iedereen heeft zijn eigen wensen en eisen bij de koop van een scherm en het is daarom vooral ook goed om zelf ook op zoek te gaan. Lees reviews van anderen, kijk naar wat jij belangrijk vindt en maak op basis daarvan je keuze.

[wpv-noautop]
{!{wpv-view name=’auteurs-onderaan-post’}!}
[/wpv-noautop]