The Last of Us op HBO: Spoiler Talk

De wervelwind aan emoties die HBO negen weken lang in onze richting blies, is gaan liggen. We hebben meegevochten met Joel en Tess, gezwijmeld met Bill en Frank en gehuild met Ellie en Riley. Seizoen 1 van The Last of Us was fenomenaal. Ik sta nog steeds vierkant achter de review die ik halverwege het seizoen schreef: “Of je de game hebt gespeeld of niet en of je van zombie-series houdt of niet: The Last of Us zal je weten te imponeren met prachtige cinematografie, sterk acteerwerk, humor, horror en alles ertussenin.” Nu we afgelopen maandag de laatste aflevering hebben gezien, is het tijd om een aantal zaken nader te bespreken.

De rode draad van deze review zal zijn hoe de serie afwijkt van de game en mijn oordeel daarover. Om de diepte in te kunnen gaan zijn spoilers onvermijdelijk, zowel voor seizoen 1 van de serie als Part I van de game. Dit is dus je spoiler-warning! Lees alleen verder als je The Last of Us al hebt gezien. Mocht je dat nog niet hebben gedaan, lees dan de spoilervrije review. 

Ik zal in dit artikel niet speculeren over seizoen 2 of dingen spoilen uit Part II van de game.

Zombieland

Een veelgehoorde klacht over The Last of Us (hiermee bedoel ik vanaf nu de televisieserie) is dat er voor een zombie-serie wel erg weinig scènes met zombies (infected) in voorkomen. In elk geval veel minder dan in de game. Gamend wissel je stukken exploratie steevast af met knokpartijen tegen ofwel vijandig gezinde mensen of infected. Verhalend is dat soms wat repetitief, maar het is inherent aan de gameplay van een third-person shooter-survival-horrortitel. Je wilt toch ook gewoon op de knoppen van je controller rammen.

Infected en bandieten afschieten is in de game hartstikke leuk, maar als we in elke aflevering van de serie drie vuurgevechten zouden zien, gaat de spanning er snel vanaf. In plaats daarvan is er dus wijselijk voor gekozen om de ontmoetingen met de infected spaarzaam over de afleveringen te verdelen, waarbij elke confrontatie een nieuw aspect van de Cordyceps-ziekte toont. Runners, clickers, een bloater en een walgelijke schimmelkus met Tess laten ons steeds de dreiging van de apocalyps voelen, maar maken de serie niet tot een hersenloze zombie-schiettent.

Neem een koekje

De serie geeft ons meer achtergrondinformatie over de ziekte dan de game. In de allereerste scène zien we hoe een wetenschapper in een talkshow in de jaren zestig uitlegt wat een schimmelpandemie voor de mensheid zal betekenen. Het publiek reageert eerst wat lacherig, maar het beeld dat de man schetst is zo veelomvattend en uitzichtloos (“There is no cure“) dat het uiteindelijk doodstil wordt op de tribune. 

Een nieuwe toevoeging aan het verhaal is dat de schadelijke schimmels via ondergrondse verbindingen individuele infected kunnen activeren. Er ontstaat zo een soort superorganisme, waarbij de infected massaal naar een plek met verse prooi gedirigeerd kunnen worden. Wat mij betreft was deze uitleg in de serie niet nodig geweest, al verklaart het wel de golf van infected die uit de sinkhole opdoemen in Kansas City. Ik weet niet zo bar veel van schimmels, maar ik vind het idee van verbindingen tussen de infected en een soort hogere intelligentie wat te vergezocht. Het blijft toch een paddestoel.

We horen ook van Joel hoe de ziekte zich waarschijnlijk in eerste instantie verspreid heeft: via alledaagse voedingsmiddelen zoals meel. Dit wetende is het erg leuk om de eerste aflevering nog eens te kijken. Tip! Daarnaast krijgt Ellies immuniteit in de slotaflevering een achtergrondverhaal. Ze heeft van haar moeder (Ashley Johnson, die Ellie speelt in de game), die net voor de bevalling gebeten wordt, een soort inenting gekregen via de navelstreng. Hierdoor ziet de Cordyceps Ellie als een bevriend organisme en valt het haar niet verder aan. Dit is een bondige, evenwichtige uitleg, die in de game ontbreekt. Prima schrijfwerk. 

Kleuterjuf

In Kansas City (aflevering 4 en 5) maken we kennis met een rebellengroep die de regeringstroepen van de Federal Disaster Response Agency (FEDRA) uit de stad heeft verjaagd. De leider van de rebellen is Kathleen (Melanie Lynskey). Zij nam het commando over van haar broer nadat deze door toedoen van Henry (Lamar Johnson) werd gedood. Lynsky wordt meestal getypecast als de wat muizige echtgenote, buurvrouw of beste vriendin. Hoewel ik het zeker waardeer dat ze nu eens iets totaal anders probeert, denk ik dat de rol van meedogenloze rebellenleider een brug te ver is. Niet elke alfavrouw hoeft eruit te zien als Sarah Connor of Wonder Woman, maar Lynskey geeft wel hele aparte vibes af. Haar personage spreekt de mensen in haar omgeving aan als een kleuterjuf en het is totaal niet geloofwaardig dat haar rechterhand, de geharde veteraan Perry (Jeffrey Pierce, die Tommy speelt in de game), zich zo door haar laat koeioneren.

In de game spelen we als Joel of Ellie en krijgen we de achtergronden van andere karakters en gebeurtenissen alleen mee via hun ervaringen. We vinden briefjes die mensen voor elkaar hebben achtergelaten, praten met passanten die hun leefwereld betreden en ontdekken zo gaandeweg hoe de wereld tijdens de zombie-apocalyps in elkaar zit.

De schrijver van de televisieserie, Craig Mazin, laat ons niet alleen het perspectief van Joel en Ellie zien, maar ruimt dus hier en daar ook plaats in voor de belevenissen van andere personages, zoals Kathleen en Henry. In Kansas City wil Mazin ons een kijkje geven in het reilen en zeilen van de rebellenbeweging, maar de extra verhaallijntjes die hij daarvoor heeft bedacht zijn aan de ene kant wat geforceerd (Henry verraadt Kathleens broer om een geneesmiddel voor zijn eigen broertje te bemachtigen) en aan de andere kant wat voorspelbaar (de rebellen zijn even erg als FEDRA). En de toespraak die Kathleen houdt voordat ze Henry door het hoofd gaat schieten, terwijl alle andere militieleden keurig op afstand blijven, is ronduit raar. Die hoort eigenlijk thuis in een andere, minder goede serie.

Long, long time

Netjes verspreid over de looptijd van The Last of Us hebben we twee afleveringen gezien die de reis van Joel en Ellie onderbreken met lange flashbacks. We worden meegenomen in het liefdesverhaal van Bill en Frank (aflevering 3) en zien de laatste dag die Ellie en Riley samen doorbrengen in een (bijna) verlaten winkelcentrum (aflevering 7). De meningen over deze afleveringen zijn om verschillende redenen zeer verdeeld. De eerste reden is dat beide afleveringen een LHBTI-relatie tonen, wat in sommige kringen blijkbaar nog steeds als aanstootgevend wordt ervaren. Tsja, ik ga daar verder geen woorden aan vuil maken. Nou vooruit, eentje dan: belachelijk.

De andere reden is dat de flashbacks de flow van het hoofdverhaal onnodig verstoren. Ik ben het daar wel mee eens, maar vooral in het geval van de flashback met Bill en Frank. Deze extra lange aflevering vertelt een tegelijkertijd tragisch en hoopvol verhaal over twee levens die elkaar kruisen tijdens de apocalyps, maar het voegt aan de achtergrond en het verloop van het hoofdverhaal weinig toe. Joel en Tess spelen een bescheiden rol in het leven van Bill en Frank, maar de hele flashback is eigenlijk een standalone. Wel een erg mooie.

De flashback van Ellie en Riley completeert daarentegen weldegelijk ons beeld van Ellie. Deze aflevering is geschreven door Neil Druckmann (de regisseur van de game) en volgt vrijwel op de voet de gebeurtenissen van de DLC die voor de game werd uitgebracht. Ik hoopte al voor aanvang van de serie dat de makers een plekje in zouden ruimen voor deze flashback, want het laat zien hoe Ellie reageert in verschillende situaties die we niet kennen uit het hoofdverhaal. We zien hoe Ellie haar meest dierbare persoon terugvindt en weer verliest. Een gebeurtenis waar al een paar keer eerder in de serie naar gehint wordt, maar waarvan de impact op haar persoonlijkheid pas in deze aflevering echt duidelijk wordt. Ellie is tijdens haar odyssee door Amerika vreselijk bang om opnieuw alleen gelaten te worden, dit keer door Joel.

Not your average Joel

Hoewel Joel in de serie vrijwel dezelfde fysieke en emotionele reis doormaakt als in de game, hebben de schrijvers een paar nuances aangebracht die hem meer diepgang geven. Als Joel in Jackson herenigd wordt met zijn broer Tommy (aflevering 6), valt de angst als een loden deken over hem heen. Angst dat hij te zwak is om Ellie verder te begeleiden. Dat hij haar de dood in zal jagen. Dat hij haar zal verliezen zoals hij zijn dochter Sarah verloor. Daarom wil hij dat Tommy in zijn plaats de reis naar de Fireflies voltooit.

Het gebrek aan vertrouwen in zijn eigen fysieke en mentale capaciteiten toont ons een uitermate kwetsbare Joel, die ook een paar tranen laat. Des te mooier is het als hij de volgende dag toch besluit Ellie de keuze te geven met wie ze op pad gaat. Haar reactie is onbetaalbaar. Later maakte een ronduit euforisch gevoel zich van me meester toen Joel ondanks zijn verwondingen het gevecht aanging met de sekteleden van Silver Lake, in een rücksichtsloze missie om Ellie terug te krijgen. Ook Joels killing spree in het ziekenhuis van de Fireflies toont ons dat hij al zijn kracht hervindt als Ellies leven op het spel staat.

Ellie schittert

Pedro Pascal werd met The Last of Us een van de best betaalde televisieacteurs (zeshonderdduizend dollar per aflevering), maar de afleveringen waarin Bella Ramsey op de voorgrond treedt vind ik de mooiste van de serie. Sorry, Pedro. Dat zijn de flashback-aflevering met Riley (die verliefde blik van Ellie is er één uit een miljoen) en natuurlijk aflevering 8, waarin Ellie de strijd aanbindt met de kannibaal David en zijn sekteleden. De cultus krijgt in de serie wat extra aandacht en vooral Davids huiveringwekkende persoonlijkheid wordt verder uitgediept. Heb je gezien hoe hij zichzelf een driedubbele portie ‘hertenvlees’ toe-eigent? Wat een enge, narcistische man.

Het mooie van aflevering 8 vind ik dat we zien dat Ellie in de loop van de reis een geharde overlever is geworden die haar eigen boontjes dopt. In het begin van de serie neemt ze vaak een stoere houding aan, maar kan ze haar bijdehante praatjes nog niet waarmaken. Maar nu, geconfronteerd met het gevaar van de vreemdelingen en de zorg voor Joel, zien we Ellie schitteren. Ze doet vrijwel alles goed in haar onderhandelingen met David en James (Troy Baker, die Joel speelt in de game), ze weet zich met verstand en fysieke vaardigheid uit het slachthuis te bevrijden en ze wint het meedogenloze eindgevecht van de boeman. We verwachten elk moment dat Joel, die zich een weg naar Ellie toe vecht en martelt, haar komt redden, maar ze doet het uiteindelijk allemaal op eigen kracht. Joel hoeft haar alleen troost te bieden als alles achter de rug is. It’s okay, baby girl.

Allen voor één

Oef, en dan wordt in de slotaflevering de kraan aan emoties nog even wijd open gezet. De giraf wordt gevoerd, verbondenheid wordt uitgesproken en de chirurg krijgt een enkeltje dromenland. Joels decimering van de Fireflies die tussen hem en Ellie staan deed ondanks het gedempte volume waarmee het begeleid wordt, bij mij de adrenaline pompen. En de allerlaatste scène brak, tien jaar nadat de game uitkwam, opnieuw mijn hart. 

Toen de game werd ontwikkeld, is bij een testpubliek gepolst wat ze van Joels keuze vinden om Ellie te redden en de mensheid een medicijn tegen de Cordyceps te onthouden. In de demografische groep van mensen zonder kinderen was de uitslag fifty-fifty. Maar van de groep van mensen met kinderen koos honderd procent voor het leven van Ellie. 

Ik heb een zoon.

De reis eindigt in Jackson. En het was een prachtige reis. Angstaanjagend, hartverwarmend, zenuwslopend en hoopgevend. The Last of Us toont ons dat menselijke relaties het hart vormen van elk verhaal.

Net als in de echte wereld.