Mission Impossible: Dead Reckoning Part One neemt zichzelf heel erg serieus

Cruise-moeheid bestaat en ik had het. Het begon in 2016 met Jack Reacher: Never Go Back. Vanaf dat moment was ik wel even klaar met dat licht hysterische, dwergvormige sektelid. Films als The Mummy en American Made maakten het er niet beter op en zelfs Top Gun: Maverick vond ik maar zozo. Gelukkig bestaat er een remedie: Mission: Impossible! Deze franchise levert altijd kwaliteit en haalt het beste in Tom Cruise naar boven. Is Mission Immpossible: Dead Reckoning Part One (yep, die noemen we vanaf nu Dead Reckoning) het verlossende medicijn?

Een Russische stealth-onderzeeër zinkt naar de bodem van de Beringzee. De boosdoener is een zelfbewuste, oppermachtige AI die bekend staat als de Entity. Aan boord van de onderzeeër bevindt zich een sleutel die met een tweede gecombineerd kan worden tot één geheel. Beide delen komen na het ongeval in verschillende handen. Degene die de twee sleutels weer verenigt, krijgt toegang tot de broncode van de Entity en daarmee tot de controle van de gehele digitale wereld: van spoorwegschema’s tot bewakingscamera’s, van wapenbestellingen tot topgeheime informatie van de inlichtingendiensten.

Geen wonder dat elk land en elke organisatie achter de sleutels aan zit. Maar de Entity heeft zelf ook een stem en een zeer actieve agenda. Mocht de Entity zelfbeschikking behouden, dan treedt het doomsday-scenario in werking. De Amerikaanse regering stuurt Ethan Hunt (Tom Cruise) en zijn Impossible Mission Force (IMF) eropuit om dat te voorkomen.

Koers bepalen

De nautische uitdrukking dead reckoning vertaalt naar het Nederlands als ‘gegist bestek’. Dat is een schatting van de positie die vanuit de vertrekpositie aan de hand van de koers en afgelegde afstand bepaald wordt. Deze methode wordt gebruikt als er nog geen directe plaatsbepaling mogelijk is. Met dank aan Wikipedia.

Al een decennium lang bepaalt regisseur Christopher McQuarrie samen met producent en superster Tom Cruise de koers van de Mission Impossible-franchise. Afgemeten aan die koers en aangezien er dus nog minimaal één deel bijkomt, zal de filmserie uiteindelijk de vier miljard dollar aan inkomsten voorbijvaren. Daarmee is het een van de succesvolste merken van Hollywood. Een zekerheidje in het zomerseizoen.

Als je Dead Reckoning in de bios gaat zien wordt je nog voor het Paramount-logo in beeld verschijnt getrakteerd op een clip van McQuarrie en Cruise. Zij bedanken jou (ja, jou) voor het kopen van het bioscoopkaartje, want zij hebben de film speciaal voor het grote scherm gemaakt. Het is eigenlijk een complimentje aan de bezoeker en ik werd er best blij van. Prima reclame. Over twee jaar zit ik weer in die stoel hoor. Laten we er vijf miljard van maken!

Het aanrecht

Dead Reckoning bevat alle ingrediënten van de franchise. Spionageperikelen, vuistgevechten, stunts met voertuigen, een rennende Ethan, hechte vriendschappen en een vleugje romantiek. Ethan reist in Dead Reckoning onder andere naar de Verenigde Arabische Emiraten, Italië en Oostenrijk. Ook Amsterdam wordt aangedaan, maar dan alleen de binnenkant van een verlaten pakhuis. Beetje vreemd om daar een label op te plakken, maar ach, het brengt ons kikkerlandje weer even internationaal onder de aandacht om een andere reden dan de gevallen regering.

De set pieces in Dead Reckoning zijn erg goed. Waarschijnlijk zijn meer dan een dozijn wijken rond het Colosseum afgezet om de Romeinse autoachtervolging te filmen en ook de reis door de Alpen is een logistieke en cinematografische prestatie van formaat. Natuurlijk wordt er veel met CGI in- en aangevuld, maar de Mission Impossible-films staan ook bekend om hun praktische effecten en stunts. Sommige stunts kwamen me wel wat bekend voor, maar al met al is het weer prima in beeld gebracht. 

Als je Ethan op een motor ziet crossen, zie je ook daadwerkelijk Cruise op een motor crossen. Idem dito als hij op een trein springt, een klap van een stalen buis moet ontwijken of met slechts één vrije hand een minuscule, gele Fiat moet besturen. Dat laatste is trouwens een knap staaltje teruggedraaide emancipatie. In principe zit zijn vrouwelijke metgezel tijdens deze scène achter het stuur, maar elke keer dat de verkeerssituatie te hachelijk wordt, neemt Ethan met zijn ene hand de controle over. Het enige recht van de vrouw is…

De stukken op het bord

Oké, dat laatste was een beetje onder de gordel. Vooral omdat het merendeel van de actie in Dead Reckoning (Ethan buiten beschouwing gelaten) op naam van de vrouwen komt. Terwijl IMF-leden Luther (Ving Rames) en Benji (Simon Pegg) veilig achter hun laptopje de boel aan het micromanagen zijn, zetten scherpschutter Ilsa (Rebecca Ferguson), meesterdief Grace (Haley Atwell) en de White Widow (Vanessa Kirby) in het belang van verschillende partijen hun leven op het spel. Hun mannelijke tegenstrevers zijn de regeringsagent Briggs (Shea Whigham), hoge ambtenaar Denlinger  (Cary Elwes) en natuurlijk de superschurk Gabriel (Esai Morales). Die laatste is vindingrijk en sadistisch, maar is hij wel de eindbaas?

Nee, de echte vijand is natuurlijk de Entity, die als een soort sluimerend Skynet de mensheid bedreigt. De Entity speelt multidimensionaal schaak met de gevestigde wereldorde. Hij wordt gevoed door elke digitale informatiestroom die niet potdicht is afgeschermd van het World Wide Web en kan een triljoen berekeningen per milliseconde maken. Dit geeft de Entity een griezelig voorspellend inzicht. Van alle mogelijke scenario’s ziet hij altijd de meest waarschijnlijke en kan daar dus zijn volgende zetten op baseren. Veel gebeurtenissen in Death Reckoning blijken uiteindelijk georkestreerd te zijn door de Entity. Ethan, IMF, Gabriel, de Amerikanen en de Russen zijn slechts pionnen op het bord.

Bierkratjes en sinaasappelkistjes

Cruise was zevenenvijftig toen de opnames van Dead Reckoning begonnen. Ik weet niet hoeveel onmogelijke missies zijn lijf nog aankan, maar als je hem zo ziet zou hij de tachtigjarige Harisson Ford best eens voorbij kunnen streven als oudste actieheld. Mission Impossible 15: Geriatrics in 2042? Misschien doen ze toch iets goed daar bij de Scientology-club. Nee hoor, dat doen ze niet, maar dat terzijde. De kenmerkende Cruise-run heeft nog weinig aan kinetische energie ingeboet en de man doet dus nog steeds zijn eigen stunts. Cruise lijkt in Dead Reckoning wat rustiger en gevoeliger dan in de voorgaande delen en dat staat hem goed. Ook fijn dat er blijkbaar weer genoeg lege bierkratjes op de set waren om hem een minder lachwekkende hoogte te geven ten opzichte van zijn tegenspelers. 

Van de rest van de cast wil ik vooral Pom Klementieff, die de huurling Paris speelt, complimenteren. Voor veel mensen, mijzelf incluis, valt Klementieff samen met haar MCU-personage: de naïeve en superlieve Mantis. In Dead Reckoning laat ze zien dat ze ook uit het tegenovergestelde vaatje kan tappen. Haar Paris is een atletische moordenaar van weinig woorden, die als een moderne Darth Maul achter haar prooi aangaat. Het zijn er helaas niet zoveel, maar Klementieffs scènes behoren tot de beste van de film.

Niet alle acteerprestaties zijn echter even sterk. Ik zal geen namen noemen, Rames en Pegg, maar regelmatig lijkt Dead Reckoning op een repetitie waarin de acteurs nogal plichtmatig hun regeltjes opzeggen. Maar wie verplicht hen daartoe?

Voorkauwen

Dat is natuurlijk regisseur McQuarrie, die niet alleen laat zien dat hij ons uitstekende actie voor kan schotelen, maar ook steeds dezelfde fouten maakt in zijn films. Zijn zwakste punt is de hoeveelheid expositie die de personages nodig hebben alvorens ze aan de slag gaan. Dead Reckoning staat bol van de scènes waarin drie tot zes mensen de kijkers uitleggen hoe de vork in de steel zit en wat hen te wachten staat. Die kringgesprekken verlopen nogal geforceerd. Elk groepslid krijgt precies één regel tekst, waarna de volgende aan de beurt is, enzovoort, totdat we weer bij de eerste zijn aangekomen. Deze manier van praten is volstrekt onnatuurlijk en je ziet de acteurs worstelen met het materiaal. Hoe kun je vijf minuten uiteenzetting over spionagesystemen of ontsnappingsmethodes interessant houden? Niet dus.

Hierachter ligt een ander probleem van de film, want waarom is er zoveel expositie nodig? Dat komt omdat het verhaal onnodig ingewikkeld is. Zoals de titel al verklapt, kunnen we over een paar jaar Dead Reckoning Part Two verwelkomen. De belangrijkste verhaallijn van Dead Reckoning Part One lijkt daardoor aangedikt te zijn met allerlei onlogische escapades en afleidingsmanoeuvres, want om een of andere reden moest dit een film van 163 minuten worden. Dit betekent dat er veel om de hete brei heen wordt gedraaid en we vreemd genoeg aan het eind van de film nog niet eens zo heel veel wijzer zijn geworden. De uitleg die de personages ons geven gaat meestal over de stappen om de sleutels te bemachtigen, maar de echt interessante vragen worden duidelijk uitgesteld tot het tweede deel. 

De weegschaal

Aan het eind van de dag houd ik een gemengd gevoel over aan Dead Reckoning. Voor de echte Mission Impossible-fans is het een no-brainer: gaan zien die hap! Voor mensen die nu pas in willen stappen of een lekker avondje popcornvermaak willen, raad ik eigenlijk Indiana Jones and the Dial of Destiny aan. Een film die enkele frappante gelijkenissen vertoont met Dead Reckoning. De stunts zijn minder goed, maar het plot is logischer (hoe vreemd dat ook klinkt), de personages gedragen zich natuurlijker (hoe vreemd dat ook klinkt) en er valt veel te lachen. Dead Reckoning neemt zichzelf even serieus als John Wick en dan moet je geen rammelend script hebben waarin veel van de actie voort lijkt te komen uit irrationele beslissingen.

Neemt niet weg dat Dead Reckoning Part One waarschijnlijk de grootste zomerblockbuster van 2023 zal zijn. Als over een paar jaar de twee delen één worden, weten we of de missie van McQuarrie en Cruise geslaagd is. 

Het is niet onmogelijk.