Wil je komende dinsdag de snoep bedelende kinderen vermijden, verschans jezelf dan lekker in de bios. In het kader van Halloween kun je natuurlijk naar het onderhoudende Five Nights at Freddy’s of het sfeervolle A Haunting in Venice (speelt zich af in de Halloweennacht), maar voor liters blood en kilo’s gore moet je toch echt bij Saw X wezen.

Inderdaad, het tiende deel alweer in de franchise die ingenieuze martelpraktijken mainstream maakte. Zou James Wan (samen met vaste buddy Leigh Whannell) in 2004 hebben gedacht dat zijn geesteskind zo’n lang leven beschoren zou zijn?

Misschien wel, want het is een slimme jongen, die James. Naast de meeste Saw-films, schreef, regisseerde en/of produceerde hij ook horrorsuccessen als The Conjuring, Annabelle, The Nun en Malignant. Daarnaast mocht hij op het echte blockbustercircuit meeracen met Furious 7 en Aquaman. James Wan weet wat het grote publiek wil en in 2023 wilden we blijkbaar een nieuw avontuur van Jigsaw. Wan is uitvoerend producent en Kevin Greutert (Saw IV, Saw 3D, Jessabelle) regisseert. Saw X is een prequel die zich tussen de eerste twee delen in de franchise afspeelt. In de tijd dat Jigsaw nog een carrièreswitch had kunnen maken.

Jigsaw hoopt op een wonder in Saw X — Saw X. Photo Credit: Alexandro Bolaños Escamilla

Wonderbaarlijke genezing

Jigsaw is het alter ego van John Kramer (Tobin Bell). Een ingenieur die laatste fase kanker heeft en daarom tot het besluit is gekomen om andere mensen te leren hun leven beter te waarderen. In Saw X noemt hij zichzelf zelfs zoiets als een life coach. Op het witte doek terroriseert deze coach zijn cliënten echter al twee decennia lang met minutieus geconstrueerde martelwerktuigen. Niet de gangbare Tony Robbins-praatjes dus.

Aan het begin van Saw X heeft John Kramer nog maar een paar maanden te leven. In plaats van zich met een wonderbaarlijke genezing bezig te houden, doet John er volgens zijn arts het best aan zo “gemakkelijk mogelijk te sterven”. Maar dan valt er toch een wonder uit de lucht. De controversiële Noorse oncoloog Cecilia Pederson (Synnøve Macody Lund) selecteert John voor een experimentele behandeling die een medicijnencocktail combineert met de operatieve verwijdering van de tumor. Omdat de grote farmaceutische bedrijven en de meeste regeringen haar praktijken niet goedkeuren, wordt John naar een geheime locatie in Mexico gedirigeerd. Let the healing begin.

Terracotta

De eerste akte van Saw X is een rustige aangelegenheid. We maken wat beter kennis met de kalme, vriendelijke John terwijl hij zich installeert in het hospitaal in Mexico. De lucht en omgeving zijn van aardetinten doordrenkt. De man die reeds de ziekelijke misdaden uit de eerste Saw-film op zijn geweten heeft, helpt een Mexicaans jochie met de reparatie van zijn fiets en ziet de toekomst weer hoopvol tegemoet. Stilte voor de storm.

Want gefolterd worden zal er! Hoe de gebeurtenissen van het vredige begin toch weer uitmonden in een onsmakelijk bloedbad, dat moet je zelf gaan zien. Ook zal ik niet verklappen welke martelwerktuigen de revue passeren, want dat is de halve lol van een Saw-film. De plastic buizen die we op de filmposter zien, zijn nog maar het topje van de ijsberg. Se7ens John Doe zou trots zijn geweest.

Net als de antagonist uit die film houdt ook John Kramer er een rigide morele code op na. Hij is ervan overtuigd dat hij in zijn recht staat om zondaars op gruwelijke wijze de les te lezen. Volgens zijn verknipte denkbeelden vermoordt hij zelf niemand, omdat de mensen steeds zelf de keuze hebben tussen leven en dood. Do you want to play a game? Dit past in het straatje drogredeneringen van Batman die Ra’s al Ghul toebijt: “I won’t kill you, but I don’t have to save you”, vlak voordat hij hem in een crashende trein achterlaat. Zodra semantiek beslist over leven en dood is er iets goed mis.

Onlosmakelijk verbonden

Zonder de bedenkers James Wan en Leigh Whannell zou er geen Saw-franchise zijn, maar vlak ook Tobin Bell niet uit. Hij is even onlosmakelijk verbonden met Jigsaw als Kevin Spacey met John Doe en Anthony Hopkins met Hannibal Lecter. Hoewel in het geval van Lecter anderen het hebben geprobeerd, kun je je het personage niet voorstellen zonder de desbetreffende acteur. Bell maakt van Jigsaw elke keer weer een man met een akelig soort charisma en natuurlijk pijnlijke (voor anderen) tekortkomingen. John Kramers denkbeelden zijn die van een zichzelf rechtvaardigende psychopaat. Zou die hersentumor daar een rol in spelen?

Regisseur Kevin Greutert, een veteraan van de franchise, laat Bell in Saw X ook een andere, zachtaardige kant van John tonen. Als je een nieuwkomer bent binnen het Saw-universum, word je in de eerste akte zelfs behoorlijk in slaap gesust. Je ziet gewoon een bedachtzame bejaarde die voor zijn laatste kans op wat jaartjes erbij gaat. Wat dat betreft voelt de tiende een stuk origineler dan veel van de voorgaande delen.

Vermink jezelf

Als de dam eenmaal gebroken is en Saw X teruggrijpt naar de kenmerkende martelpraktijken en driedubbele plottwists, wordt de film op slag toch weer behoorlijk repetitief. Eigenlijk komt het spel dat Jigsaw met elk van zijn slachtoffers speelt steeds op hetzelfde neer: vermink jezelf om te blijven leven. Ook blijft het een raadsel hoe John aan de middelen, de tijd en de spierkracht komt om zijn gruwelijke plannen uit te voeren. Niet te lang over nadenken.

Deze kritiekpunten zijn voor liefhebbers van de franchise natuurlijk een blessing in disguise. Je gaat niet naar een Saw-film om na te denken, maar om te genieten van afgehakte ledematen en een zee van bloed. Wat zou John voor helse machines hebben bedacht? Hoe zal hij zijn opponenten steeds weer drie stappen voor zijn? En waarom gooit het Mexicaanse jochie roet in het eten? Je vindt de antwoorden op het grote scherm. En als je met Halloween gaat, kun je al je snoep voor jezelf houden.

Conclusie

Saw X is een leuke variatie op het thema totdat het deuntje zich toch begint te herhalen. Is dat erg? Nee hoor, want de machines die Jigsaw ontwerpt zijn weer meesterlijk sadistisch en de plannen die hij maakt opnieuw heerlijk ongeloofwaardig. En dat is waar de geharde Saw-kijker graag €13,50 voor betaalt. Verstand op nul en een zak snoep op schoot. Genieten maar!

Pluspunten

We zien een andere kant van John Kramer
Folteringen die letterlijk door merg en been gaan
Bezoek van een oude bekende

Minpunten

Toch weer gewoon meer van hetzelfde

Beeld: Joshua Okamoto as Diego/Dr. Cortez in Saw X. Photo Credit: Alexandro Bolaños Escamilla