Waar te beginnen met Star Trek

Iedereen kent tegenwoordig de familie Kardashian, maar wie heeft er ooit gehoord van de Cardassians? Deze wezens met een grijze huid en lepelvormige voorhoofden die in een totalitaire staat leven, zijn slechts een van de vele interessante aliensoorten die het Star Trek-universum rijk is. Al met al zijn dat er behoorlijk veel, wat niet verbazend is aangezien de eerste Star Trek-serie uit 1966 stamt en er inmiddels zeven verschillende series zijn. Met nog twee nieuwe series op komst wordt het Trek-universum er niet overzichtelijker op. Waar moet je als nieuwkomer in Sto’Vo’Kors naam beginnen?

We hebben er bijna een jaar op moeten wachten, maar het tweede seizoen van Star Trek: Discovery is vanaf vandaag eindelijk een feit. Discovery is de laatste iteratie van een langlopende franchise. Door de deal die ervoor zorgt dat de nieuwste telg in de serie op Netflix uitkomt, zijn ook alle oude Trek-series via de streamingdienst te kijken. Voor wie er na Discovery eens aan een oudere Star Trek-serie wil beginnen, kunnen de vele seizoenen overweldigend lijken. In dit artikel helpen we je een handje om de vreemde, nieuwe werelden van Star Trek te ontdekken.

Star Trek: The Original Series

De naam zegt het al: dit is waar het voor Star Trek allemaal begon. In deze eerste Star Trek vertelt bedenker Gene Roddenberry het verhaal van ‘Starship Enterprise’. De enterprise is onderdeel van de militaire organisatie Starfleet en krijgt in de 23e eeuw een vijf jaar durende missie om het universum te verkennen, nieuwe planeten te ontdekken en kennis te maken met nieuwe soorten. Veel van de essentiële Trek-elementen zoals Klingons, Romulans en transporters maken hier voor het eerst hun opwachting. De serie liep oorspronkelijk van 1966 tot 1969 en werd na het derde seizoen geannuleerd vanwege tegenvallende kijkcijfers. Na de annulering werd de serie echter regelmatig herhaald en aan die herhalingen heeft de franchise zijn enorme populariteit te danken.

De kracht van deze eerste serie zit hem in de driehoeksverhouding tussen Kirk, Spock en McCoy. James T. Kirk is natuurlijk de kapitein van het schip en is de dappere, maar ook heethoofdige ladykiller die diplomatieke situaties met een getrokken pistool tegemoet gaat. Spock is zijn eerste officier en een Vulcan, een aliensoort die geleerd heeft om emoties te onderdrukken en daardoor koel en berekenend is. Dokter Leonard ‘Bones’ McCoy is de geaarde dokter die doorgaans vertrouwt op zijn onderbuikgevoel. Door hun verschillende persoonlijkheden liggen de drie regelmatig overhoop, maar uiteindelijk kunnen ze vooral niet zonder elkaar.

Ondanks het feit dat dit de eerste Star Trek-serie is, is het chronologisch gezien niet het begin van de Star Trek tijdlijn. Die eer gaat naar Star Trek: Enterprise, de serie die zich zo’n honderd jaar eerder afspeelt. Ook Discovery speelt zich voor The Original series af, zo’n tien jaar eerder. Interessant is dat we op basis van de trailers weten dat de Enterprise een grote rol gaat spelen in het tweede seizoen van Discovery. Het schip is dan echter nog in handen van Kirks voorganger, kapitein Christopher Pike. Pike zien we onder meer terug in de oorspronkelijk pilot voor The Original Series, getiteld The Cage en later nog een keer in de dubbelaflevering The Menagerie.

Hoewel The Original Series vanwege terugkerende elementen een interessante plek is om te beginnen voor fans van Discovery, moet gezegd worden dat de serie anno 2019 behoorlijk gedateerd is. Dat is vooral te merken aan de pacing, die behoorlijk traag is. De vijftig minuten durende afleveringen nemen flink de tijd in hun opbouw, waardoor TOS zich niet zo goed leent voor bingen. Gelukkig telt de serie talloze legendarische afleveringen die prima op zichzelf te bekijken zijn. Een hoogtepunt is Space Seed, de aflevering waarin we kennismaken met de legendarische Star Trek villain Khan Noonien Singh. Deze aflevering vormt tevens de premisse voor de Star Trek films Star Trek II: The Wrath of Khan en het  recente Star Trek: Into Darkness waarin Benedict Cumberbatch de rol van Khan op zich neemt.

Star Trek: The Animated Series

Om maar meteen met de deur in huis te vallen, Star Trek: The Animated series is niet het punt waar je moet beginnen als je geïnteresseerd bent in Star Trek. Het is puur voor de volledigheid dat we de serie hier toch noemen. Vanwege de groeiende populariteit van Star Trek na de annulering van de originele serie, besloot Roddenberry het opnieuw te proberen in geanimeerde vorm.

The Animated Series draait net als TOS om de Enterprise en diens crew, aangevuld met enkele nieuwe leden als Arex en M’Ress. TAS wordt wel eens omschreven als een vierde seizoen van TOS, maar weet desalniettemin niet de magie van het origineel te evenaren. Bovendien behoren de gebeurtenissen uit de serie sinds de komst van The Next Generation officieel niet meer tot de canon van Star Trek. De 22 afleveringen TAS zijn dan ook alleen voor de echte hardcore fans interessant.

Star Trek: The Next Generation

Na een wat tegenvallende tekenfilmserie kregen Star Trek-fans in 1987 toch wat ze wilden: een echte doorstart van Star Trek. Star Trek: The Next Generation speelt zich honderd jaar na de originele serie af op een nieuwe versie van de Enterprise, met een volledig nieuwe crew. Weg zijn Kirk, Spock en Bones, maar de personages die we voor dit legendarische drietal in de plaats krijgen zijn minstens net zo interessant. De serie was zo populair dat er maar liefst zeven seizoenen van gemaakt zijn.

De kapitein is ditmaal Jean-Luc Picard, een wijze, oude diplomaat die gespeeld wordt door Patrick Stewart. In tegenstelling tot TOS, waar alles draaide om het centrale drietal en de rest van de personages nogal naar de achtergrond verdween, krijgt in TNG iedereen een moment in de spotlight. De personages die er het meest uitspringen zijn Worf, de eerste Klingon in dienst van Star Trek en Data, de eerste android in dienst van Star Trek. Vooral Data is interessant, omdat hij voer is voor schitterende comedy, zoals wanneer hij een poging doet menselijker over te komen door een kat als huisdier te nemen. Daarnaast dient zijn personage ook als voer voor filosofische bespiegelingen. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de aflevering ‘The Measure of a Man’, die helemaal draait om de vraag of Data het eigendom van Starfleet is of een zelfstandig individu dat zelf keuzes mag maken.

Star Trek: The Next Generation is vanuit het perspectief van Star Trek: Discovery minder interessant om te kijken. Omdat de serie zich meer dan honderd jaar in de toekomst afspeelt, zijn er minder links met Discovery te vinden dan in TOS. The Next Generation is desalniettemin een stuk moderner dan TOS en kent vele interessante afleveringen. Bovendien heeft CBS aangekondigd dat er een nieuwe Star Trek-serie aan zit te komen over het leven van kapitein Picard na de gebeurtenissen van TNG, wat de serie voor de toekomst van Star Trek interessant maakt.

Een absoluut hoogtepunt in de serie is de dubbelaflevering ‘The Best of Both Worlds’. Deze aflevering draait om de Borg, de in TNG geïntroduceerde vijandige aliens die het beste te omschrijven zijn als hivemind-techno-zombies. Het verhaal staat bol van de spannende actiescènes, interessante karakterontwikkelingen en briljant acteerwerk van Patrick Stewart. Bovendien vormt deze aflevering de premisse voor zowel de pilot van Star Trek: Deep Space Nine als de beste Star Trek-film uit uit het TNG-tijdperk: Star Trek VI: First Contact. Resistance is futile!

Star Trek: Deep Space Nine

Het succes van The Next Generation zorgde ervoor dat er tijdens de loop van de serie twee spin-off-series ontwikkeld werden. Vanaf dit moment in de franchise worden de series minder episodisch, waardoor het vanaf nu altijd belangrijk is bij het begin van elke serie te beginnen. De eerste van de spin-off-series is Star Trek: Deep Space Nine, die chronologisch ongeveer hetzelfde tijdperk bestrijkt als TNG. Dit is tevens de eerste serie die werd uitgezonden zonder creatieve invloed van Gene Roddenberry. Dat is ook te merken aan de serie, want binnen de Star Trek-franchise is dit de vreemde eend in de bijt. In tegenstelling tot de utopische toekomstvisie die Roddenberry neerzette in TOS en TNG, is Deep Space Nine duister en vol van conflict en moreel grijze gebieden.

Daarnaast is DS9 de eerste Star Trek die zich niet op een ruimteschip, maar op een ruimtestation afspeelt. Hoewel het station later een eigen schip krijgt in de vorm van de USS Defiant, is de setting dus een stuk statischer dan die van de andere series. Dit zorgt er ook voor dat dit de eerste Star Trek-serie is met een  doorlopende verhaallijn. Daardoor is deze serie ook het meest geschikt voor liefhebbers van moderne series en met zeven seizoenen is er genoeg te genieten. Bovendien speelt de geheimzinnige black-ops organisatie Section 31 een grote rol in de latere seizoenen van Deep Space Nine. Gezien de recente aankondiging van een nieuwe Star Trek-serie rond Section 31 en Philippa Georgiou is DS9 op dit moment erg relevant om te kijken.

Naast relevant is Deep Space Nine vooral ook gewoon heel erg goed. Het verhaal van de serie draait om alleenstaande vader Benjamin Sisko die de leiding krijgt over ruimtestation Deep Space Nine. Het station behoorde aanvankelijk aan de Cardassians en was onderdeel van hun onderdrukking van de planeet Bajor. Nu deze planeet bevrijd is, is het aan Starfleet om de orde te bewaren. Hoewel het station in eerste instantie nogal afgelegen is, komt het door een aantal onvoorziene gebeurtenissen in het centrum van het universum terecht.

Star Trek: Voyager

Star Trek: Voyager is de tweede spin-off van Star Trek TNG. De serie begint tegen het einde van de 24e eeuw waar The Next Generation ophoudt en is daarmee op dit moment de laatste serie op de tijdlijn van Star Trek. De serie laat zich helaas het best omschrijven als een enorme gemiste kans. De premisse van de serie is namelijk erg goed: twee crews komen vast te zitten aan de andere kant van het universum en moeten een weg naar huis zien te vinden. De ene crew bestaat uit leden van de rebellengroep Maquis, de andere uit leden van Starfleet.

Helaas wordt met deze premisse erg weinig gedaan. Het conflict tussen Starfleet en de Maquis is binnen één aflevering opgelost en in plaats van zich echt druk te maken over de 90 jaar durende reis naar huis, vervalt de crew van de USS Voyager al snel in het uitvoeren van standaard Starfleet-werk, waardoor de afleveringen in tegenstelling tot Deep Space Nine weer een sterke alien-of-the-week-structuur krijgen.

Dat betekent echter niet dat Voyager niet de moeite waard is om te kijken. De serie werd uitgezonden van 1995 tot en met 2001 en de special effects zijn vooral voor die tijd van hoog niveau. Bovendien heeft Voyager zoals (bijna) iedere Star Trek-serie een zeer sterke cast. Het stralende middelpunt daarvan is absoluut kapitein Kathryn Janeway, die samen met Kirk en Worf tot de grootste bad asses uit Star Trek behoort. Niet ieder personage is echter even geslaagd. Zo wordt comic relief Neelix door velen bestempeld als de Jar Jar Binks van Star Trek.

Star Trek: Enterprise

Nadat Star Trek hoogtij vierde in de jaren negentig met drie succesvolle series, kondigde het eerste seizoen van Star Trek: Enterprise in 2001 het begin van het einde aan. Enterprise wordt gehaat door fans en werd zo slecht bekeken dat het na vier seizoenen geannuleerd werd.  Ook in het geval van Enterprise is de premisse echter interessant: de serie begint van alle Star Trek-series op het vroegste punt in de tijdlijn: zo’n honderd jaar voor de gebeurtenissen van TOS. De serie draait om de reizen van de allereerste Enterprise, het eerste door mensen gebouwde ruimteschip dat in staat is het zonnestelsel te verlaten en andere planeten te ontdekken. Technologie zoals een transporter of een universele vertaler staat nog in de kinderschoenen, wat een hele nieuwe set problemen met zich meebrengt.

Net als Voyager doet Enterprise helaas in zijn eerste paar seizoenen veel te weinig met de interessante premisse. Terwijl fans zaten te wachten op de eerste ontmoetingen met de Klingons, verzonnen de schrijvers een vergezochte verhaallijn over een temporele koude oorlog. Het grootste probleem van Enterprise is echter dat de personages totaal niet uit de verf komen. Met de ongeduldige kapitein Jonathan Archer, zijn Vulcan eerste officier T’Pol en de down-to-earth engineer Charles ‘Trip’ Tucker, probeert Enterprise wanhopig de magische Kirk-Spock-McCoy driehoek na te maken. Helaas zijn de personages eerder trieste karikaturen van de originelen die ze proberen na te doen.

Na de annulering van Enterprise in 2005 duurde het tot 2017 voordat Star Trek met Discovery zijn weg weer terugvond naar de televisie. Het eerste seizoen van Discovery is redelijk ontvangen, maar hoe de serie zich uiteindelijk tot de rest van de franchise zal verhouden, moet nog blijken. Het feit dat er inmiddels nog drie nieuwe Star Trek-series zijn aangekondigd, zorgt er in ieder geval voor dat de toekomst er hoopvol uitziet.