Kun je het je nog herinneren? Februari 2013, de maand dat de PlayStation 4 is aangekondigd? Op datzelfde moment is ook The Witness aangekondigd, een game die lang op zich heeft laten wachten, maar anno 2016 toch eindelijk zijn getuigenis aflegt. Alhoewel, er gaat een aardig verhoor aan vooraf, en het blijft maar de vraag of je antwoord krijgt op je vragen en behoeften. Maar misschien is dat ook helemaal niet nodig. Misschien moet je wel gewoon genieten van de reis en is het doel niet zo belangrijk.

The Witness is een puzzelgame pur sang en eentje die je hersenen werkelijk driedubbel flikflaks laat maken om tot een oplossing te komen. De game speelt zich af op een groot eiland dat prachtig is vormgegeven en dat vele landschappen kent die stuk voor stuk oogstrelend zijn. In die wereld mag jij aan de slag om puzzels op te lossen; doolhofpuzzels welteverstaan. Je begint makkelijk door je eigen route van punt A naar punt B te bepalen, maar gaandeweg worden je steeds meer restricties opgelegd. Deze restricties krijg je niet op een voetnootje, maar zul je zelf moeten ontdekken door de wereld te verkennen en verschillende puzzels op te lossen. Op die manier breid je jouw ‘puzzeltaalkennis’ uit en kun je – je raadt het al – nog meer puzzels oplossen.

Laat ik nu niet doen alsof de puzzels eigenlijk allemaal hetzelfde doen, maar net een andere oplossing hebben. Niets is namelijk minder waar, want The Witness, en dan bedoel ik ontwikkelaar Jonathan Blow, heeft mij in elk geval getuige doen zijn van hoeveel er mogelijk is met het simpele concept van een doolhofpuzzel. Het gaat van symmetrische puzzels met obstakels, tot het observeren van de omgeving en het leren kennen van op het eerste gezicht simpele symbolen. En dan nog zijn we er niet, want op alle categorieën zijn ook weer allerlei varianten gevonden die elk apart en opnieuw uitdagend aanvoelen.

Het zal dan ook vaak gebeuren dat een puzzel op het eerste gezicht simpel lijkt, maar na een eerste poging toch ineens best lastig lijkt. Of juist andersom, dat je geen flauw idee hebt wat de bedoeling is, maar als het kwartje eenmaal gevallen is, is ook de muur die de puzzel vormde in een mum van tijd gevallen. Helaas is het vaker het geval dat je de eerste situatie voor je kiezen krijgt. Dan kan het best zijn dat je een kwartier bezig bent en twee kladblokken en een pluk haar kwijt bent geraakt, voordat je de oplossing hebt gevonden. Toch is dan het gevoel van overwinning en euforie het meer dan waard. Ik zou het bijna willen vergelijken met het verslaan van een moeilijke baas uit de Souls-serie.

Toch is het niet allemaal pluis in de wondere wereld van het puzzelwalhalla. Er zijn namelijk nogal wat dingen waar ik me aan irriteer bij het spelen van de game, die de focus een beetje lijken te verleggen van de puzzels. The Witness werd namelijk gepresenteerd als dat prachtige eiland, vol puzzels, een dieper liggend verhaal en een belangrijk punt in dit soort games: de soundtrack. In een game waar je eigenlijk van hot naar her wandelt, zou je verwachten dat je dit kan doen onder het genot van een rustgevend muziekje. De muziek is echter misschien zo rustgevend dat je er gek van wordt: totale stilte. Je hoort slechts de voetstappen van je personage en een “bling” als je een puzzel succesvol hebt weten op te lossen.

Verder is het niet mogelijk om de sensitiviteit van je controller aan te passen en is ook de snelheid waarmee je over het eiland struint, zelfs na het inhouden van de sprintknop, niet bepaald vlot. Ik vraag niet om Speedy Gonzalez-taferelen, maar het tempo had iets hoger gemogen. Er wordt namelijk nogal wat gebacktrackt in The Witness, aangezien je het ene symbool in het noorden leert kennen, maar je herinnert dat je dat symbool tien minuten terug in het zuiden nodig had.

Tot slot wil ik nogmaals herhalen hoeveel lof ik voor de puzzels heb, al zijn ze af en toe wat vergezocht, maar het geheel van de game wordt me niet helemaal duidelijk. Ik heb namelijk na twintig uur nog steeds het idee dat ik door een mooi vormgegeven puzzelboek loop, waarbij ik rustig wandel richting de pagina waar de naam van de bedenker op staat. Ik los de ene puzzel op om met een goed gevoel de bladzijde om te kunnen slaan en met de nieuwe puzzel aan de slag te gaan. Natuurlijk is er genoeg te zien in de wereld en worden er hints en zelfs complete filmpjes aan de speler gebracht, maar de boodschap is niet sterk genoeg mijn inziens en houden geen verband met hetgeen waar je non-stop mee bezig bent: het oplossen van puzzels. Ik ben geen getuige geweest van de diepere laag, maar wel van de geweldige puzzels waarvoor ik de game tussen het geweld van alle andere AAA-titels nog graag even oppak.