Seksisme in de gameplay van The Witcher

Verzamelen zit in ons bloed. Ieder van ons is op de een of andere manier schuldig aan verzamelen. Bij sommigen is dat erger dan bij anderen, maar bij gamers komt het vaak nog meer bovendrijven dan gemiddeld. Je móét en zúlt ze allemaal verzamelen. Totdat je er nog maar één mist en het internet om hulp vraagt bij je queeste. Inderdaad, ik heb het over de Witcher-sekskaarten.

Zoals jullie ondertussen misschien al weten, ben ik een feminist. Toen ik las over hoe een videogamewetenschapper Espen Aarseth beweerde dat seksisme in games niet alleen niet bestond, maar er ook niet toe deed, maakte ik het daarom mijn persoonlijke missie om het tegendeel te bewijzen. Dankzij de oudere broer van mijn goede vriend The Witcher 2, lukte mij dit uiteindelijk ook.

Wacht, representatie is onbelangrijk?

Het is de droom van velen om van een wetenschapper te horen te krijgen dat seksisme in games irrelevant is. Dat representatie en uiterlijk in games niet van belang zijn. Die ‘jiggly breast physics’ waar onder andere Dead or Alive bekend om staat, daar is dus toch helemaal niets mis mee? Volgens Espen Aarseth niet.

In de gamewetenschappen is Aarseth een redelijk groot figuur die al twintig jaar als game-academicus werkt. Als hij zegt dat mogelijk seksisme in games er niet toe doet doordat dit alleen met het uiterlijk van een game te maken heeft, terwijl de gameplay juist het element is dat de meeste indruk op spelers maakt, dan zal dat wel zo zijn. Volgens Aarseth is genderstudie daarom ook niet van belang voor het bestuderen van games, omdat de grafische kwaliteiten van de media achterwege gelaten kunnen worden. Hij gelooft namelijk dat de grafische aspecten van games ondergeschikt zijn aan de gameplay. Games draaien om de gameplay en niet de esthetica daaromheen. Los van het feit dat games daadwerkelijk op hun grafische kwaliteit beoordeeld worden, kun je stellen dat hij een goed punt heeft wat betreft het belang van gameplay.

Gameplay bestaat uit de gevolgen van het regelsysteem van een game. Het is dus de dynamiek die ontstaat wanneer er een wisselwerking plaatsvindt tussen de regels van een game en de fysieke gamewereld. Dit is wat games anders maakt dan andere vormen van media en speelt een veel grotere rol dan of de game mooi is. Menig gamer loopt bijvoorbeeld nog steeds ruzie te maken over of Dear Esther nu wel of geen game is. Ondanks de schoonheid van het gebied stelt de gameplay namelijk velen teleur. Het eiland van Dear Esther en de onhandig grote borsten van Lara Croft hebben geen invloed op onze game-ervaring en dus doen ze er niet toe.

Gotta catch ‘em all

We gaan er nu even vanuit dat het uiterlijk van een game onbelangrijk is bij het spelen van een game. Het is dus een onnodige discussie of Tomb Raider wel of niet seksistisch is, want de onnodig grote borsten van Lara hebben niets te maken met het belangrijkste aspect van videogames, namelijk de gameplay. Aangezien de potentieel seksistische elementen van games volgens Aarseth in de oppervlakkige omhulsel zitten, kunnen games dus niet seksistisch zijn.

Wat als seksisme dieper in games is gedrongen dan dat we voorheen dachten? Wat als de ongelijkheid tussen de verschillende seksen zelfs in de gameplay zichtbaar zou zijn? Dit is dus waar de oudere broer van The Witcher 2 het toneel betreedt. De eerste The Witcher-game wordt al vaker als problematisch beschouwd. Vooral op het gebied van een gevechtssysteem dat iets beter had gekund. De manier waarop de gameplay van The Witcher zowel vrouwen als mannen (!) behandelt, wordt maar weinig aangekaart.

Over kaarten gesproken, misschien heb je al gehoord of zelf ontdekt dat je een kaart krijgt telkens wanneer je met een vrouw hebt geslapen. Elke vrouw heeft een eigen kaart. Spelers worden dus beloond voor het slapen met vrouwen met erotische plaatjes van die vrouwen. Dit spoort hen weer aan om deze kaarten allemaal te verzamelen. In andere woorden, de gameplay van The Witcher zorgt ervoor dat spelers deze vrouwen niet meer als individuen zien, maar letterlijk als dingen om te doen. Het zijn geen personen meer, maar voorwerpen.

En dit is nog maar het begin.

Persoonlijkheidsstoornissen en prijskaarten

Hoewel Witchers als mutanten gezien worden, houden vrouwen van deze mysterieuze mannen met wit haar. In The Witcher zitten er maar liefst dertig vrouwen met wie Geralt kan slapen! Soms verandert zelfs de persoonlijkheid van een karakter om Geralt te bevredigen, zoals in het geval van Toruviel. De twee staan midden in een strijdgebied wanneer Geralt aan kan geven dat hij seks met haar wil. Initieel reageert Toruviel geschokt en wil zij er niets van horen, maar nog geen moment later legt zij haar principes neer om Geralt toch zijn zin te geven.

Hetzelfde kan uiteindelijk ook met een dryad gebeuren die eerst vasthoudt aan haar eigen normen en waarden. Deze hangen vast aan de Brokilon-traditie, wat dus betekent dat zij alleen vrijt om voort te planten. Geralt kan haar afwijzing negeren en doordrammen, waarna ook deze vrouw haar eigen wensen aan de kant schuift voor de Witcher.

Meestal is het zo dat vrouwen omgekocht moeten worden voordat ze met Geralt willen slapen. Sommigen geven duidelijk aan wat ze vragen. Zo neemt Triss geen genoegen met een bosje bloemen. Bij andere vrouwen wordt het juist een uitdaging om uit te vinden wat ze willen. Op deze manier maakt de game ook dit weer onderdeel van de gameplay. Spelers moeten luisteren naar wat potentiële liefjes zeggen om hints op te vangen over wat zij het liefst krijgen. Hierdoor worden vrouwen niets meer dan producten met prijskaartjes.

Het gebeurde ‘per ongeluk’…

Een ander zorgwekkend element van The Witcher is hoe gemakkelijk het soms is om iemand te versieren. Meerdere keren kwam ik per ongeluk in een romance scene terecht, hoewel ik alleen maar aardig wilde zijn. Het begon meteen al in Kaer Morhen, na het eerste gevecht. Triss vertelde over hoe schuldig ze zich voelde vanwege de strijd. Natuurlijk wilde ik haar opvrolijken, wat automatisch tot de seks scene leidde.

Het interessantst zit hem hier in de dialoogopties. In The Witcher zegt Geralt eigenlijk altijd wat er staat. Je weet dus waar je voor kiest tijdens een gesprek. Dit is de enige keer in de hele game waarin Geralt iets anders zegt dan wat de tekst voorspelt. In dit geval wilde ik dus zeggen: “It’s not your fault. You helped us.” Geralt zei echter: “Nothing to forgive. What I felt when I learned you were alive… Hard to compare to anything. Except maybe what I feel as I look at you.” Geralt kan in deze situatie vreemd genoeg niet gewoon steun bieden aan een vriendin zonder dat hier meteen seks bij komt kijken.

In role-playing games als The Witcher zijn de keuzes en dialogen belangrijk. Het feit dat daar op dit ene moment misbruik van gemaakt wordt, valt hierdoor op. De game die spelers eigenlijk het gevoel wil geven dat zij zelf Geralts persoonlijkheid vormgeven, maakt in dit geval de keuze voor de speler. Toch is niet iedereen geïnteresseerd in Geralt-de-rokkenjager spelen.

Mannenhaat

Het gameplaymatige seksisme dat ik tot nu toe beschreven heb, gaat specifiek over vrouwen. Helaas blijven ook mannen niet gespaard van enige ongelijkheid. Ten eerste is het af en toe simpelweg onmogelijk om seks af te slaan. De ene keer geef je gewoon uit liefdadigheid een bos bloemen aan een vrouw. De keer daarna offer je een fles alcohol aan een ander en plotseling mag je geen nee zeggen. Want mannen hebben áltijd zin in een potje vrijen, blijkbaar.

Daarnaast bevat The Witcher helaas nog ergere voorbeelden dan dit. Zoals ik voorheen al aanwees, houden vrouwen van Witchers. Aan de ene kant worden vrouwen zo vooral op een seksuele manier afgeschilderd. Aan de andere kant is het echter zo dat Geralt hierdoor zélf een seksobject wordt. Hij wordt niet meer als persoon gezien. Het ironische hiervan komt naar voren in het feit dat Witchers voor velen ook echt geen personen zijn. Plus, door zijn Witcher-zijn kan hij geen soa’s oplopen en geen kinderen krijgen, wat hem de perfecte sekspartner maakt.

Dit probleem keert terug in de scenario’s waarin Geralt daadwerkelijk seks kan weigeren. Vrouwen worden dan namelijk boos op hem en laten hun walging van hem doorschemeren. Niet een bepaald respectvolle manier om met een afwijzing om te gaan, toch? Ook hier bevat de gameplay met behulp van negatieve feedback de boodschap dat mannen altijd en overal klaar moeten staan voor seks. Zulke voorbeelden van seksisme zijn net zo belangrijk als wanneer het om vrouwen draait.

Mission accomplished

Allemaal voorbeelden van seksisme tegenover zowel mannen als vrouwen. Zonder een woord over de het uiterlijk van de vrouwen gesproken te hebben! Problematische manieren van denken zitten overal en zo ook in de gameplay van games. Ondanks Aarseths woorden over seksistische gedachtegoeden in games, blijkt uit deze verzameling aan scenario’s dat we misschien toch wat meer van dit soort aandacht moeten besteden aan de media die we consumeren. Uiteindelijk hebben we daar allemaal baat bij.