Romantiek in Open World Role-Playing Games
Als ik het heb over de Romantiek in videogames, dan denk je waarschijnlijk meteen aan de relaties die je met in-game personages kunt hebben. Voordat romantiek geassocieerd werd met liefde, verwees het echter naar een stroming in verschillende sectoren van onze cultuur: in kunst en in literatuur, maar ook bijvoorbeeld in filosofie. Hoewel deze betekenis van het woord tegenwoordig naar de achtergrond geschoven is, is het eigenlijk nog steeds overal te herkennen. Zo ook in videogames.
Met hun visuele aard en de mogelijkheid om met virtuele werelden te interacteren, zijn videogames misschien wel het perfecte medium voor de Romantiek. Deze stroming speelde zich af in de achttiende en de negentiende eeuw. Dit was net na de Verlichting en tijdens de Industriële Revolutie. Zoals vaker bij zulke stromingen zette het zich daarom ook af tegen voorafgaande manieren van denken. Mensen wilden zich losrukken van het rationele denken van de Verlichting. Ze wilden ontsnappen aan de technische ontwikkelingen die ervoor zorgden dat het leven steeds sneller werd om de groei van fabrieken bij te benen. Aanhangers van de Romantiek zetten zich juist af tegen de moderne, rationele samenleving en vluchtten terug naar de wildernis, naar de natuur. Dit is iets wat we regelmatig terugzien in videogames.
Het leven ontsnappen: de natuur en het verleden
De kernpunten van de Romantiek waren dus liefde voor de natuur, voor emoties en voor fantasie. Mensen wilden terug naar het verleden, toen er nog geen versnelling van het leven was, geen rationeeel denken, geen pragmatisch gedoe. Toen kunstenaars dit in hun kunstwerken terug lieten komen, representeerde dit hun manier van vluchten. Zulke kunstwerken stonden altijd haaks op de realiteit. Men miste drama en spanning, waardoor de Romantische literatuur daar stijf van staat. Terwijl rationalisten en empiristen de aard van onze realiteit bespraken, hielden Romantici zich vooral bezig met het overstijgen hiervan.
Al deze dingen komen terug in videogames. Zoals vaker het geval bij fictie, draait het in videogames om epische verhalen die we waarschijnlijk nooit zelf meemaken of het uitvoeren van acties waar we normaliter alleen maar van kunnen dromen. Vaak vindt dit alles plaats in een ander universum of in een andere tijd. Fallout 4 en Mass Effect zijn mogelijke toekomsten voor ons en games zoals World of Warcraft, The Elder Scrolls V: Skyrim, The Witcher 3 en Dragon Age hebben juist middeleeuwse omgevingen in andere werelden. In andere woorden: anders dan onze realiteit.
Op het eerste gezicht lijken er geen grenzen te zijn aan Romantiek in games. Boeken maken gebruik van woorden om informatie over te brengen, waarbij er veel verantwoordelijkheid bij de lezer komt te liggen. Een schilderij is uiteindelijk een vaste momentopname dat toeschouwers begrenst tot dat ene beeld, bijvoorbeeld een afbeelding van een berg met wat bossen eromheen. In games nemen spelers echter in één oogopslag hun omgevingen waar, omdat dat hun directe nabijheid wordt. Ze zien de berg en de bossen niet alleen, maar lopen daadwerkelijk door de bossen en kunnen misschien zelfs bloemen plukken of op dieren jagen. Als ze dat willen, beklimmen spelers die berg gewoon. In games kunnen ze dus op een interactieve manier op pad, wat voor een gevoel van vrijheid zorgt en meehelpt met het ontsnappen aan de realiteit.
De werkelijkheid ontsnappen met videogames
In de Romantiek wilden mensen de ontwikkelingen van de echte wereld ontkomen en terugkeren naar een tijd waarin alles beter leek te zijn. Dit kan worden gezien als een vorm van escapisme. Hoewel de werelden in open world RPGs vaak de perfecte omgevingen hiervoor bieden, is het escapisme in videogames ietwat anders dan in de Romantiek, al hebben niet veel mensen dat door.
Het opgeslokt kunnen worden door een game wordt tegenwoordig vaak als een negatief aspect van games gezien. Er is zogenaamd een epidemie van gameverslaving. Duizenden verslaafden blijven bijvoorbeeld thuis om dagen achter elkaar World of Warcraft te spelen. Zij verliezen de realiteit uit het oog en willen liever in een mooie, virtuele wereld ronddwalen. Hoewel dit inderdaad een aspect van escapisme kan zijn, schuilt er veel meer achter de term dan we denken.
Escapisme in videogames draait namelijk niet alleen om de mooie werelden, maar ook de mechanieken van de games. Waarom is het leuk om games te spelen? Het antwoord is simpeler dan je denkt: uitdaging. Games bestaan uit keuzes die gemaakt moeten worden, uit het zoeken naar patronen en het oplossen van problemen. Wat is het beste wapen hiervoor? Hoe open ik deze deur? Wat moet ik in deze situatie doen? Dit is vaak juist wat onze aandacht het langste vasthoudt.
Samen met de visuele aard van games komen gamers als het ware in de games terecht, al is het alleen maar mentaal. Hiervoor is alleen wel een belangrijk tussenmiddel nodig, namelijk immersie. Immersie is wat ervoor zorgt dat we helemaal opgaan in een game en even de wereld om ons heen vergeten. Dat we kunnen ontsnappen aan de realiteit, zoals Romantieke kunst dat vroeger ook toeliet en even terug de wildernis in trekken. Het probleem met de term immersie is echter het feit dat de term voor allerlei verschillende media gebruikt kan worden; van literatuur tot aan videogames. Aangezien immersie in een boek anders is dan immersie in een game, hebben we een nieuwe term nodig: incorporatie.
Het verschil tussen immersie en incorporatie ligt in de connectie tussen de fictieve wereld en jezelf. Als je een boek leest, dan volg je een vast verhaal waarvan je absoluut niet kunt afwijken. In The Witcher-boeken kijk je over de schouder van Geralt terwijl hij zijn avonturen beleeft. In videogames daarentegen word je als het ware gerepresenteerd met een avatar, of je deze nu zelf aan kunt maken of juist niet. Je kunt je voortbewegen en zelf handelen. In The Witcher-games bén jij Geralt en is het ook jouw avontuur wat je beleeft terwijl je de wereld ontdekt en ermee interacteert.
Werelden om te ontdekken
Daarvoor hebben we eerst een wereld nodig waarin dat kan. Gelukkig is er met het huidige aantal games geen tekort aan zulke voorbeelden. Zoals al eerder verteld, bieden vooral open world RPGs de perfecte omgevingen voor Romantici. Zij zijn namelijk vooral op zoek naar natuur en het verleden. Daarvan is er meer dan genoeg in World of Warcraft en Skyrim, twee populaire RPGs. Zoals zowel spelers als niet-spelers weten, zijn beide games vooral gebouwd op natuur, met allerlei soorten flora en fauna die de werelden vullen.
In World of Warcraft is Elwynn Forest een mooi voorbeeld, het beginnersgebied van de mensen dat vooral uit zachte heuvels, bossen, meertjes en grasland bestaat. Meerdere watervallen sieren de bergranden die prachtige uitzichten bieden aan iedereen die de moeite neemt om daar te komen. Bovenaan zo’n waterval hoor je het gedonder van het water dat naar beneden valt en het gefluit van vogels. In de verte zie je de overgang tussen het verse groen van Elwynn Forest en het dorre geel van Westfall. Vanaf hier is zelfs de Great Sea te zien, wat tussen Eastern Kingdoms en Kalimdor ligt.
Skyrim bevat net zulke uitzichten. Als je langs Lake Ilinalta wandelt, kom je bijvoorbeeld een jager tegen die dagenlang naast zijn tentje zit te vissen. Verderop vind je de Bleak Falls Barrow, wat op de berg langs het water gebouwd is. Bij het meer hoor je spechten en sprinkhanen. Als je de berg beklimt, herken je niet veel meer dan de harde wind. Daarboven word je echter beloond met een prachtig uitzicht over Whiterun Hold en zijn heuvels en kastelen.
De wereld van World of Warcraft is vooral gebaseerd op een pre-industriële tijdsperiode. Zoals wel vaker met fantasiegames zijn er een paar uitzonderingen, zoals de gnomes die op technisch gebied redelijk behendig zijn. Hoewel er een paar motoren rondrijden in de wereld en er wel geweren bestaan, is de rest redelijk ouderwets. Wegen bestaan bijvoorbeeld vooral uit steentjes of aarde en de meeste ‘voertuigen’ zijn overwegend dieren.
In Skyrim is dit meer van hetzelfde. Kleine paden verbinden de verschillende dorpjes en steden in Skyrim. Deze verschillende plaatsen maken allen gebruik van ouderwetse verdedigingsmechanieken zoals stadsmuren, en gevuld zijn met houten huisjes of reusachtige kastelen. Dit zijn vormen van infrastructuur en verdediging die niet meer bestaan en een soort nostalgie in ons opwekken: nostalgie voor het kleine, dorpse leven dat we nooit meer gaan meemaken. Bovendien leven burgers over het algemeen in harmonie met de natuur, met uitzondering van een beer of draak die zo nu en dan opdaagt. Al dit is het tegenovergestelde van het huidige leven: steeds minder natuur, steeds drukkere steden en een steeds meer georganiseerd bestaan zorgen ervoor dat de Romantici toevlucht zoeken in games die hen dit aanbieden.
Op pad in videogames
Games worden dus vaak gemaakt op een manier die overeenkomt met Romantieke noties. Dit betekent natuurlijk niet dat de ontwikkelaars hierbij stil hebben gestaan en hier bewust voor hebben gekozen. Misschien deden ze het omdat het tegenwoordig bijna de norm is voor open world RPGs. Misschien leek het hen simpelweg leuk. Eenmaal uit de handen van de ontwikkelaars is het echter aan de spelers om te doen met de game wat ze willen.
Genieten van de zogenaamd Romantische omgevingen in games is een optie. Aangezien die waterval in Elwynn Forest niet bepaald een belangrijke rol speelt in World of Warcraft, kun je het als een soort meta-gaming zien wanneer je besluit om daar naar boven te wandelen. Misschien spring je een paar keer heen en weer om hoger op die ene berg te komen dan dat eigenlijk de bedoeling is. Zo gaan sommige spelers steeds op zoek naar mooie gebieden, zonder daarvoor iets van waarde terug te krijgen.
Wat games zo uniek maakt vergeleken met andere media, is natuurlijk de interactiviteit. Werelden zijn niet alleen mooi, maar ook realistisch. Dat gaat verder dan een dag-en-nachtcyclus of weer dat steeds verandert. Dat betekent dat spelers er invloed op moeten uitoefenen. In zowel World of Warcraft en Skyrim krijgen spelers de mogelijkheid om met de flora en fauna in beide werelden te handelen. Ze kunnen onder andere kruiden en bloemen plukken, dieren doden en villen, praten met mensen, mijnen en houthakken. Zoals bij alles, zijn hier echter grenzen die de Romantische ervaring beperken tot wat het momenteel is.
Onzichtbare grenzen en virtual reality
Doordat games gemaakt en geprogrammeerd zijn, bevatten ze limieten aan wat er allemaal mogelijk is. Wanneer je in Skyrim een vlinder vangt, dan vang je niet de vlinder zelf maar pluk je juist de vleugels van het beest. Dit verwijst naar de menselijke hand die alles gecreëerd heeft. Daarmee worden dus ook de grenzen van de unieke ervaring blootgelegd. Bovendien zouden games op dit moment helemaal niet zoveel mogelijkheden aankunnen.
Aan de ene kant heb je dus de Romantieke schilderij. Deze geeft één beeldschone vista in de natuur weer en daar moeten kijkers het mee doen. Aan de andere kant staan videogames, die spelers met een combinatie van visuals en interactiviteit de vrijheid geven om hun Romantische wensen te vervullen. Helaas hebben we gezien dat het feit dat games geprogrammeerd zijn door mensen er ook weer voor zorgt dat er duidelijke limieten zijn. Hoewel we dus ver zijn gekomen sinds de Romantiek, zijn er nog steeds grenzen aan wat er allemaal mogelijk is.
We zijn er alleen nog niet! Zoals het boek na de schilderij kwam en de videogame weer na het boek, verschijnen er alweer nieuwe opties. Virtual reality kan misschien wel de volgende stap zijn in de poging van de mensheid om de realiteit te ontsnappen.
Uiteindelijk is het ook een feit dat kunstenaars tijdens de Romantiek met dit doel voor ogen aan de slag gingen. Tegenwoordig verbinden wij onze fascinatie met de natuur en het verleden echter niet meer met de Romantiek. Als meer mensen en dus ook ontwikkelaars in contact zouden komen met dit gedachtegoed, wie weet wat er dan allemaal kan gebeuren?